Medicijnonderzoek: nieuwe stof ontdekt die Parkinson kan remmen

Een stofje dat bij muizen de ziekte van Parkinson remt, brengt de ontwikkeling van een nieuw geneesmiddel tegen de ziekte dichterbij. Farmaceutisch onderzoekers van de Universiteit Utrecht testten het middel, dat is gemaakt door een farmaceutisch bedrijf. Hun gezamenlijke bevindingen zijn gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift FEBS Journal.

De ziekte van Parkinson is een zogeheten neurodegeneratieve ziekte. Giftige afvalstoffen hopen zich op in de hersenen en zorgen voor de afbraak van hersenzenuwen. Dat leidt tot tal van problemen. Patiënten met Parkinson krijgen last van stijfheid, gaan ongecontroleerde bewegingen maken en krijgen moeite met coördinatie. Ook depressie en cognitieve achteruitgang zijn gevolgen van Parkinson. Alleen al in Nederland lijden meer dan 50.000 mensen aan de ziekte.

We verwachten dat het middel ook werkt bij aanverwante ziektes zoals de ziekte van Alzheimer en Huntington.

Farmaceutisch onderzoeker Aletta Kraneveld van de Universiteit Utrecht schetst de urgentie om een nieuw geneesmiddel te vinden: “Momenteel bestaat er een beperkt aantal medicijnen tegen Parkinson, alleen therapieën die zorgen voor verbetering van de spieractiviteit. Maar die middelen zorgen voor zoveel bijwerkingen dat je er niet eindeloos mee door kunt gaan.”

Overmatige werking van een enzym remmen

De giftige stoffen die Parkinson veroorzaken, ontstaan door de overmatige omzetting van het aminozuur tryptofaan.  Kraneveld: “Bij een ziekte als Parkinson is de omzetting van tryptofaan in een bepaalde afbraakroute, de zogenoemde kynurenine-route, verstoord. Die begint met het enzym tryptofaan-dioxygenase, kortweg TDO. Bij de ziekte van Parkinson vliegt de omzetting van tryptofaan als het ware uit de bocht. De onderzoekers van het farmaceutisch bedrijf NTRC in Oss hebben een stof ontwikkeld die het ontstaan van de giftige bijproducten remt. Wij hebben de TDO-remmer in ons lab in Utrecht getest en het blijkt echt te werken.”

Directeur-onderzoeker Guido Zaman van NTRC: “De werking van het middel wordt over het algemeen als heel innovatief gezien. Gezien de overeenkomsten van Parkinson met de ziekten van Alzheimer en Huntington, verwachten we dat de TDO-remmer ook daarbij zou kunnen werken.”

Bij de ziekte van Parkinson vliegt de omzetting van tryptofaan uit de bocht. De TDO-remmer verlaagt zeer waarschijnlijk het ontstaan van giftige bijproducten.

Ook minder darmproblemen

Bekend is al dat de ziekte van Parkinson ook in zenuwcellen in de darmen tot uiting komt. Kraneveld: “Dat maakt dat Parkinson vaak gepaard gaat met buikpijn en constipatie. Bij veel patiënten treden die symptomen zelfs al eerder op dan de stijfheid en ongecontroleerde lichaamsbewegingen. Bij muizen hebben we gemeten dat de ontdekte TDO-remmer ook darmproblemen vermindert: het middel remt de ontstekingsreactie in de darmen en verbetert de darmfunctie.”

Lat voor nieuwe medicijnen is hoog

De komende jaren zal NTRC de ontwikkelde TDO-remmer optimaliseren. Zaman: “De lat voor het op de markt brengen van nieuwe medicijnen is vanzelfsprekend hoog. We moeten de stof nog testen met een tweede diermodel en, als dat een positieve uitkomst heeft, kijken hoe de remmer werkt bij de mens.” Voor een relatief klein farmaceutische onderneming als NTRC is fondsenwerving van cruciaal belang. “In de eerste fase zijn we gesteund door de Michael J. Fox Foundation en door NWO. We hopen dat we ook in de volgende stap financiering kunnen vinden.”

De farmaceutisch onderzoekers van de UU willen graag ook die verbeterde middelen testen. Kraneveld: “Verder hebben wij nog meerdere onderzoeksvragen. Wij zijn bijvoorbeeld heel benieuwd hoe het middel in het brein of daarbuiten precies werkt op moleculair niveau. Daar willen wij graag vervolgonderzoek naar doen.”