Kritische pensioenbewakers kunnen de achterban nog beter betrekken
Moeten we ons pensioengeld wel of niet beleggen in wapens en woningen? Moeten investeringen klimaatneutraal zijn? En hoeveel pensioenrendement willen we nu uitkeren of juist investeren ten behoeve van toekomstige gepensioneerden? Ingewikkelde strategische vragen waarover verantwoordingsorganen van pensioenfondsen namens ons allen meepraten met de bestuurders. De nieuwe Wet toekomst pensioenen geeft hen adviesrecht bij het overhevelen van ons pensioengeld naar het nieuwe stelsel. De Universiteit Utrecht deed onderzoek naar het functioneren van deze verantwoordingsorganen en stelt vast dat ze naar tevredenheid werken, maar ziet ook duidelijke verbeterpunten.
Verbeterpunten op het gebied van diversiteit, adviserend en agenderend vermogen
Het verantwoordingsorgaan van pensioenfondsen adviseert het bestuur gevraagd én ongevraagd over voorgenomen beleid. Hoe representatief, deskundig en effectief zijn de verantwoordingsorganen en informeren en consulteren ze hun achterban wel voldoende? Voorzitters, secretarissen en bestuurders van de verantwoordingsorganen zijn overwegend tevreden over het functioneren van verantwoordingsorganen. Wel zijn er verbeterpunten op het gebied van diversiteit, adviserend en agenderend vermogen. Dat blijkt uit het onderzoek dat onderzoekers van het Departement Bestuurs- en Organisatiewetenschap (USBO) van de Universiteit Utrecht hebben gedaan in opdracht van de Monitoringcommissie Code Pensioenfondsen naar het functioneren van verantwoordingsorganen en belanghebbendenorganen van pensioenfondsen.
Uitkomsten op hoofdlijnen
De belangrijkste onderzoeksbevindingen gaan zowel over de samenstelling van de verantwoordingsorganen als over de uitvoering en opvatting van de taken:
- Ten eerste is er onder leden van het verantwoordingsorgaan geringe diversiteit naar leeftijd, geslacht en opleidingsniveau. Binnen de verantwoordingsorganen is wel voldoende kennis en kunde aanwezig.
- Aan formele toetsingskaders en informatieprotocollen is geen behoefte, omdat deze kunnen drempelverhogend zijn bij het werven van nieuwe leden. Ongeveer een derde van de pensioenfondsen werkt hier nu mee.
- Op het gebied van de taakopvatting nemen verantwoordingsorganen een meer reagerende dan agenderende rol aan. De bestuurders van pensioenfondsen scoren hun verantwoordingsorganen hoog op het gebied van effectiviteit. De verantwoordingsorganen zijn goed voorbereid op hun primaire taak, ook al vinden sommigen meer rolvastheid gewenst.
Ons viel als onderzoekers vooral op hoe weinig divers de samenstelling is van de verantwoordingsorganen en hoe beperkt ze de achterban raadplegen. Door de invoering van de Wet toekomst pensioenen leeft de vraag hoe evenwichtig de vertegenwoordiging van de verschillende groepen belanghebbenden is
, zegt Meike Bokhorst, projectleider van het onderzoek.
Zoals verwacht zijn de verantwoordingsorganen meer reagerend dan agenderend en meer gericht op het vragen van verantwoording dan dat ze meedenken met de bestuurder. Dat roep de vraag op of de huidige vormen van verantwoording en medezeggenschap ook op lange termijn nog steeds het meest passend zijn of dat deze moeten worden gewijzigd. Verantwoordingsorganen zouden in ieder geval jaarlijks de deelnemers in het pensioenfonds kunnen raadplegen en op basis daarvan vaker de eigen agenda voor het gesprek met de bestuurder kunnen bepalen.
Onderzoeksteam
Het onderzoeksteam bestond uit: Meike Bokhorst (projectleider), Carmen Dymanus, Chris Noij m.m.v. Sjors Overman.
Meer informatie
Wilt u meer weten over het rapport Functioneren van verantwoordingsorganen bij pensioenfondsen? Neem dan contact op met de projectleider, Meike Bokhorst: m.a.bokhorst@uu.nl.