Innovatieve methoden waarmee gezondheidszorg beoordeeld wordt beter implementeren in de dagelijkse beoordelingspraktijk

Ervoor zorgen dat de methoden die gebruikt worden om te bepalen of nieuwe vormen van gezondheidszorg vergoed moeten worden of niet, toekomstbestendig zijn en goed aansluiten bij de vormen van zorg die beoordeeld worden. Dat is het doel van het Europese project SUSTAIN-HTA, waarin vijftien partners uit zowel de wetenschap als de beoordelingspraktijk de komende vier jaar aan de slag gaan. Het door de Universiteit Utrecht aangestuurde project, waarin allerlei vormen van zorg aan bod komen maar geneesmiddelen en medische hulpmiddelen centraal staan, wordt mogelijk gemaakt door een Horizon Europe-subsidie van vijf miljoen euro.

Beoordeling van geneesmiddelen

Steeds als er een nieuw geneesmiddel of medisch hulpmiddel op de markt komt, rijst de vraag of het middel ook echt ingezet en vergoed moet worden. Ieder land heeft hiervoor eigen procedures, die worden uitgevoerd door Health Technology Assessment (HTA)-organisaties. In Nederland adviseert het Zorginstituut Nederland bijvoorbeeld het ministerie van Volksgezondheid over welke medicijnen in het basispakket opgenomen zouden moeten worden. Veel verschillende aspecten spelen een rol bij het nemen van dit soort beslissingen, zoals de effectiviteit en de kosteneffectiviteit van het geneesmiddel, maar ook ethische vragen.

Ontwikkelingen in de zorg

Door ontwikkelingen in de zorg is het de vraag of de methoden die door beoordelende organisaties gebruikt worden, nog wel aansluiten bij de huidige en toekomstige praktijk. Wim Goettsch, hoogleraar Health Technology Assessment of Pharmaceuticals aan de Universiteit Utrecht en projectleider van SUSTAIN-HTA, legt uit: “Vroeger werd er bijvoorbeeld bij geneesmiddelen vooral gekeken naar behandelingen die werden voorgeschreven aan hele grote groepen mensen. Bij het bepalen van de effectiviteit van de middelen, keek men vooral naar het effect op de gemiddelde patiënt. Maar tegenwoordig zijn er veel meer gepersonaliseerde vormen van zorg en worden bijvoorbeeld geneesmiddelen voor kleinere, specifiekere patiëntenpopulatie ontwikkeld. Het is de vraag of de bestaande methoden daar wel geschikt voor zijn.”

Behoeftes in kaart

Goettsch geeft aan dat er al veel (Europese) onderzoeksprojecten gefinancierd worden die HTA-methoden ontwikkelen voor meer gepersonaliseerde vormen van zorg. Desondanks ziet hij dat organisaties zoals het Zorginstituut deze nieuwe methoden nauwelijks opnemen. Goettsch: “Er is een groot gat tussen de ontwikkeling van methoden en de implementatie daarvan. Met ons nieuwe project willen we juist de implementatie van de methoden tot stand brengen als daar een duidelijke behoefte is van HTA-organisaties. Het is daarom een mooi voorbeeld van valorisatie, waarbij we de link maken tussen wetenschap en de praktijk.”

We hopen uiteindelijk, stap voor stap, alle Europese HTA-organisaties aan boord te krijgen

SUSTAIN-HTA is een samenwerking tussen academische groepen en een aantal HTA-organisaties. Goettsch: “We gaan in kaart brengen wat de behoeften zijn van deze HTA-organisaties. Ook gaan we op een rij zetten wat voor nieuwe methoden er in de afgelopen jaren zijn ontwikkeld. Daarnaast willen we in beeld krijgen welke methoden de HTA-organisaties nu in hun richtlijnen beschrijven. Vervolgens kijken we waar nieuwe methoden het beste ingezet kunnen worden en hoe de daadwerkelijke implementatie daarvan het beste vormgegeven kan worden. ”

Op Europees niveau

Er speelt nog een kwestie waarin het project een rol wil spelen. Voorheen was HTA puur een nationaal proces, wat betekent dat ieder land zijn eigen procedures had. Maar in 2025 gaat er een nieuwe Europese wet in, die voorschrijft dat de klinische beoordeling van geneesmiddelen (en later ook hulpmiddelen) - de vraag hoe effectief een middel is ten opzichte van de beschikbare behandeling - op Europees niveau moet plaatsvinden. SUSTAIN-HTA wil ook bijdragen aan de ontwikkeling van methoden voor dit soort gemeenschappelijke klinische Europese beoordelingen.

Platform

Op dit moment zijn verschillende HTA-organisaties betrokken bij het project, maar nog lang niet alle Europese organisaties zijn aangesloten. Goettsch: “Het zal een grote uitdaging worden om alle Europese HTA-organisaties aan boord te krijgen. Er wordt in Europa best verschillend gedacht over methoden. Zo is er een groot verschil van inzicht in hoeverre data uit de klinische praktijk een belangrijkere rol bij de beoordeling moeten gaan spelen; daarvoor zullen ook specifieke methoden moeten worden ontwikkeld en gebruikt. Maar we hopen uiteindelijk, stap voor stap, iedereen aan boord te krijgen om nieuwe HTA-methoden te implementeren indien deze aansluiten op de behoeften van de HTA-organisaties.”

Goettsch zoekt ook naar een manier om de doelstellingen van het project ook na afloop een plek te geven. Hij zou graag zien dat er een permanente entiteit voorkomt uit het project. Goettsch: “Misschien moet er een nieuw platform opgericht worden, maar misschien zijn er ook al bestaande entiteiten waarbij we zouden kunnen aansluiten. Dat is iets wat we de komende tijd uit gaan zoeken.”