Menselijk handelen vergroot risico op overstromende delta’s
Publicatie in ‘Environmental Research Letters’
Het aanleggen van dammen en andere activiteiten brengen deltagebieden over de hele wereld in gevaar, omdat hierdoor de sedimentaanvoer afneemt. Riviersediment is echter cruciaal bij het tegengaan van de snelle bodemdaling in delta’s ten gevolge van onder meer zeespiegelstijging en grondwaterwinning. Er is daarom dringend actie nodig om de afname van sedimentafzetting te beperken en het herstellingsvermogen van deltagebieden te verbeteren. Dit zijn de conclusies van nieuw onderzoek onder leiding van dr. Frances Dunn in Environmental Research Letters.
Meer dan 350 miljoen mensen wereldwijd wonen in delta’s. Het zijn vruchtbare gebieden met intensieve landbouw, groeiende steden en unieke ecosystemen, waarmee het sociale en economische belang van deze gebieden verder reikt dan de directe omgeving alleen.
Deltavorming
Delta’s ontstaan wanneer een rivier uitmondt in een waterlichaam zoals een oceaan en het sediment dat het meedraagt, afzet. Dit nieuw ontstane land zinkt als het sediment is afgezet en samenpakt. Er moet dus meer sediment afgezet worden om het land boven zeeniveau te houden.
Invloed van menselijk handelen
Veel delta’s dalen nu snel ten opzichte van het zeeniveau. Dat is een gevolg van zeespiegelstijging door klimaatverandering en winning van grondwater en fossiele brandstoffen onder het oppervlak, wat leidt tot bodemdaling. Er zijn zorgen dat deze combinatie van factoren de deltagebieden voor een duurzaamheidscrisis stellen.
Belang van sedimentaanvoer
Een onafgebroken aanvoer van sediment kan het overstromen van delta’s voorkomen. Het is daarom belangrijk om te weten hoe de sedimentaanvoer zal veranderen in de toekomst. Als deltagebieden niet genoeg sediment vasthouden, dan kan het dalen van delta’s de levens van de deltabewoners bedreigen door zoutindringing, erosie, overstroming en uiteindelijk permanente inundatie.
47 delta’s modelleren
Met computermodellen die de veranderingen in riviersedimentafzetting kunnen voorspellen, hebben Frances Dunn en haar collega’s van onder meer de Universiteit van Southampton deze vraag onderzocht. Ze hebben de veranderingen in deze eeuw in 47 delta’s gemodelleerd aan de hand van data over het toekomstige klimaat en damconstructie en indicatoren voor bevolking en welvaart.
Toekomstige impact
De onderzoekers vonden dat de afzetting van riviersediment in veel delta’s naar verwachting deze eeuw afneemt bij de meeste onderzochte scenario’s. Vooral de aanleg van dammen heeft waarschijnlijk substantiële invloed op de sedimentaanvoer, waarbij het effect van bestaande dammen wordt verergerd door de aanleg van nieuwe dammen. Ander menselijk handelen zoals het veranderen van de bodembedekking, maatregelen om erosie tegen te gaan en de aanleg van kanalen zorgen waarschijnlijk ook voor een aanzienlijke reductie in sedimentafzetting. De voorspelling van de onderzoekers is daarnaast dat klimaatverandering leidt tot een kleine toename in sedimentafzetting in de meeste delta’s. De invloed van deze afzonderlijke veranderingen verschilt echter tussen de delta’s.
Dringend actie nodig
De gevolgen van de afname in sedimentaanvoer laten duidelijk zien dat we deze impact moeten verminderen. Het onderzoek van Frances Dunn toont aan dat menselijk handelen in rivierbassins de belangrijkste oorzaak is van de veranderingen in toekomstige sedimentafzetting in delta’s over de hele wereld. De verwachtingen voor individuele delta’s laten zien waar de belangrijkste bedreigingen voor toekomstige sedimentafzetting vandaan zullen komen. Deze kunnen gebruikt worden om de sedimentverbinding in stroomgebieden te verbeteren. Internationale samenwerking voor beter riviermanagement en sedimenttransport zijn dringend nodig om de afname van sedimentaanvoer terug te dringen en het herstellingsvermogen en de duurzaamheid van deltagebieden te verbeteren.
Water, Climate & Future Deltas
Frances Dunn is onderzoeker binnen de hub ‘Water, Climate & Future Deltas’ van het strategisch thema ‘Pathways to Sustainability’ van de Universiteit Utrecht. In de hub werken onderzoekers van verschillende academische richtingen samen met partners buiten de universiteit om manieren van duurzame deltaontwikkeling te bedenken en evalueren.
Publicatie
Frances Eleanor Dunn*, Stephen Darby, Robert Nicholls, Sagy Cohen, Christiane Zarfl, Balazs Fekete
Environmental Research Letters 14, 2019
* = werkzaam bij de Universiteit Utrecht