Hoe schadelijk zijn microplastics voor de gezondheid?

Er moet meer onderzoek komen naar de gezondheidsrisico’s van microplastics, bepleiten Nederlandse toxicologen in het gerenommeerde wetenschappelijke tijdschrift Science. Het is nog volstrekt onduidelijk of deze nieuwe milieuverontreinigingen een serieus risico vormen voor onze gezondheid, dus het is zaak dat vooral snel te achterhalen.

Microplastics, de verzamelnaam voor kleine en zeer kleine plastic deeltjes, komen overal voor. Langs allerlei routes (bijvoorbeeld via lucht, voeding en water) kunnen ze ons lichaam binnendringen. Hoe groot precies die blootstelling is en wat microplastics in ons lichaam doen, is nog grotendeels onbekend. Wel weten we zeker dat plastic deeltjes vrijwel niet worden afgebroken en zijn er aanwijzingen dat zij op verschillende manieren schadelijk kunnen zijn.

Risico voor gezondheid

In een artikel dat is gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Science geven toxicologen Dick Vethaak van Deltares en emeritus-hoogleraar aan de Vrije Universiteit Amsterdam, en Juliette Legler, hoogleraar aan de Universiteit Utrecht, inzicht in de stand van zaken in het onderzoek naar microplastics. Volgens Vethaak en Legler is nog volstrekt niet duidelijk of deze nieuwe milieuverontreinigingen een serieus risico vormen voor onze gezondheid. Cruciale kennis over blootstelling en gevaar ontbreekt, waardoor er nog teveel onzekerheden zijn.

Meeliften het lichaam in

Bovendien zijn er nog geen goede meetmethoden om de superkleine deeltjes in het lichaam te kunnen meten. Ook weten we nog niet hoe het immuunsysteem omgaat met deze lichaamsvreemde deeltjes. Schadelijke chemische stoffen en mogelijk ziekteverwekkende micro-organismen die zich aan het oppervlak hechten, kunnen met de deeltjes meeliften het lichaam in. Om de risico’s goed te kunnen beoordelen, is veel meer onderzoek nodig. De auteurs pleiten er daarom uitdrukkelijk voor de belangrijkste kennishiaten in het onderzoek snel aan te pakken om gezondheidsbeleid en risico beperkende maatregelen tijdig te ondersteunen.

Het project is een volgende stap naar een nationale onderzoeksinfrastructuur voor microplastics om samen oplossingen te vinden voor dit wereldwijde probleem

Wereldwijde voortrekkersrol

Nederland heeft op dit moment een voortrekkersrol in het onderzoek naar de gezondheidsrisico’s van micro- en nanoplastics. Zo werden tijdens een virtuele bijeenkomst op 11 januari 2021 de resultaten gepresenteerd van vijftien ‘doorbraakprojecten’, gefinancierd door ZonMw. Tijdens de bijeenkomst droeg ZonMw ook een strategische kennisagenda over aan staatssecretaris Stientje van Veldhoven. Die agenda was opgesteld in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat.

Infrastructuur voor onderzoek

Ook werd het nieuwe onderzoeksproject MOMENTUM bekendgemaakt, dat door ZonMw en Health Holland is gesubsidieerd. Een consortium van 27 onderzoeksinstellingen en bedrijven dat Legler en Vethaak coördineren. Het multidisciplinaire onderzoek heeft als doel de basis van de onderzoeksinfrastructuur voor microplastic & gezondheid in Nederland te vormen waarop alle betrokkenen de komende decennia kunnen voortbouwen. 

Volgende stap

De samenwerking en kennisdeling met onder meer de polymeerindustrie en medische wereld in het programma is uniek en stimuleert doelgericht onderzoek en het vinden van praktische oplossingen. Volgens Legler reikt de impact van MOMENTUM verder dan de huidige projectduur van drie jaar. "Het project is een volgende stap naar een nationale onderzoeksinfrastructuur voor microplastics, waarin partijen samenwerken om oplossingen te vinden voor dit wereldwijde probleem."