Experimenteren op veilige afstand bij practica natuurkunde en farmacie

Met de versoepelingen van de coronamaatregelen wordt er ook weer meer mogelijk op onderwijsgebied. We nemen een kijkje bij twee van de eerste practica die weer op het Utrecht Science Park plaatsvonden.

“We zijn al twee maanden geleden begonnen met plannen”, vertelt Peter van Capel, hoofddocent van het eerstejaars natuurkundevak Golven en Optica. “Er zijn ontzettend veel dingen waar je rekening mee moet houden. Het Facilitair Service Centrum heeft zich bezig gehouden met allerlei randvoorwaarden: de routing binnen gebouwen, maximale bezetting, dat soort dingen. Wij waren zelf verantwoordelijk voor wat er in de zaal gebeurt, zowel de zaalindeling als de hygiënemaatregelen.”

Het resultaat is een ruim opgezette practicumzaal, met een eigen proefopstelling per tweetal studenten. Binnen de tweetallen zijn de studenten zelf verantwoordelijk voor het houden van voldoende afstand. Van Capel: “De sfeer is wel wat serieuzer dan normaal, maar dat kan ook met de lage zaalbezetting te maken hebben, net als een leeg restaurant ook niet zo gezellig is. Verder heb ik niet het idee dat het voor de studenten heel onwennig is. Als practicumbegeleider is het wel lastig: normaal gesproken kijk je even mee over iemands schouder of draai je even aan een knop om te laten zien wat er gebeurt. Het is wel even wennen dat dat nu niet kan.”

Na maandenlang zelf thuis experimenten te hebben ontworpen, ronden de studenten het vak nu toch gezamenlijk af op het Science Park. “We vonden het belangrijk om de studenten toch op de valreep van het collegejaar nog met elkaar in contact te brengen”, vertelt Van Capel. Dat behoeft wel wat aanpassingsvermogen: in plaats van vier weken lang twee halve dagen per week, werken de studenten nu in één week vier hele dagen aan het practicum. “De effectiviteit is wat lager, er is minder tijd voor reflectie tussendoor. Daar houden we natuurlijk rekening mee.”

Voor de studenten heeft Van Capel niets dan lof. “Het is me echt opgevallen hoe hard ze de afgelopen maanden hebben gewerkt. Bijzonder, zeker omdat ik weet dat niet alle studenten het heel makkelijk hebben. Het was natuurlijk lastig om echt contact te houden op afstand, maar afgaande op wat ze inleveren en vooral ook de vragen die ze stellen, zijn ze echt ontzettend serieus bezig. Dat zien we bij het practicum nu ook: iedereen komt op tijd, is druk aan de slag, probeert er het beste van te maken. Dat vind ik echt bewonderenswaardig, en het is voor mij ook heel motiverend.”

Ook bij farmacie startten begin juli de practica weer op. Waar normaal dertig studenten in een zaal zitten, zaten de studenten nu verspreid over drie practicumzalen, met maximaal tien studenten per zaal en extra veel docenten. “Vooral instructie geven is lastig”, vertelt docent Frederique Leboux, coördinator van het vak Individuele productzorg, van masterstudenten farmacie.

“Normaal geven we veel individuele uitleg, dan schuiven we even aan en doen we dingen voor. Nu moesten we zeggen: stap jij even een meter opzij, dan laat ik zien hoe het moet. Of we probeerden van een afstandje uit te leggen hoe ze het anders kunnen doen”, vertelt Leboux. “De nabespreking deden we eerder altijd gelijk na afloop van het practicum, met zijn allen in een zaaltje; nu doen we dat achteraf via Teams.”

Het plannen van de practica was misschien wel de grootste uitdaging. Zorgen dat er geen overlap is met practica van andere vakken, maar ook rekening houdend met het online programma van studenten. “Als studenten een online toets hebben tot 14 uur, dan kunnen ze niet om 14.30 uur in een practicumzaal zitten. En ze moeten ook nog buiten de spits reizen. Het was een enorme puzzel om de studenten in te roosteren.”

Toch zijn de docenten daar goed in geslaagd. Leboux doet de nabespreking desnoods om 20.30 uur, zodat iedereen tijd heeft om thuis te komen. “We moeten even roeien met de riemen die we hebben”, zegt Leboux. “Ik ben heel positief verrast door de houding van de studenten. Ze zijn heel dankbaar dat we dit zo kunnen regelen en dat ze nu weer mogen komen. Tijdens het practicum waren ze heel voorzichtig en hielden ze zich goed aan de regels. Het was vooraf even spannend hoe het zou verlopen, maar het ging ontzettend goed.”