Een tijdschrift vol duistere persoonlijkheden

Narcisme. Sadisme. Machiavellisme. Psychopathie. Wat weten we van deze vier duistere persoonlijkheidskenmerken? Die vraag staat centraal in een speciale editie van het Amerikaanse tijdschrift Journal of Abnormal Psychology. Ontwikkelingspsycholoog Sander Thomaes van de Universiteit Utrecht stelde de editie met drie collega’s samen. “De artikelen gaan onder meer over welk probleemgedrag verband houdt met duistere persoonlijkheden, en hoe deze kenmerken al traceerbaar zijn bij jongeren.”

We realiseren het ons niet altijd, maar duistere persoonlijkheden—en het gedrag waarin deze zich uiten—zijn overal. Denk aan zelfgerichte, manipulatieve collega’s. Trolls op Twitter. Machtswellustige politici. Hoe zijn duistere persoonlijkheidskenmerken te herkennen? Hoe ontstaan deze persoonlijkheidskenmerken? En is er wat tegen te doen? In de opgenomen artikelen in het Journal of Abnormal Psychology proberen onderzoekers antwoorden te vinden op deze en andere vragen.

Bijna 1 op de 7

Een van de artikelen is geschreven door de Utrechtse ontwikkelingspsychologe Judith Dubas (samen met collega’s Laura Baams, Suzan Doornwaard en Marcel van Aken). Zij onderzocht 1131 Nederlandse adolescenten op persoonlijkheidskenmerken. In haar onderzoek onderscheidt zij drie groepen: de lage risicogroep, de impulsieve groep en de duistere impulsieve groep. Die laatste groep vertoont meer risicogedrag op het gebied van seks en drugs. Ook ervaren deze jongeren meer conflicten met ouders. Bijna een op de zeven jongeren die aan haar onderzoek deelnam, was onder deze groep te scharen.

Bedriegen en uitbuiten

Uit ander onderzoek weten we dat, naast dit verhoogde risicogedrag, jongeren met duistere persoonlijkheidskenmerken zich onderscheiden doordat ze heel positief over zichzelf en heel negatief over anderen denken. Daarnaast zijn het jongeren die bereid zijn om anderen te bedriegen en uit te buiten. De persoonlijkheidskenmerken van deze jongeren zijn over de tijd relatief stabiel. Thomaes: “En dat toont aan dat het van belang is om duistere persoonlijkheidskenmerken op jonge leeftijd te onderscheiden. Het is zeker niet zo dat alle jongeren met deze persoonlijkheid in de volwassenheid uitgroeien tot crimineel. Maar mensen die in de criminaliteit belanden, hebben wel vaker deze persoonlijkheid.”

Bovenal willen de onderzoekers de behandeling een stap verder helpen

Abnormaal gedrag

Met de speciale uitgave heeft de Utrechtse ontwikkelingspsycholoog de huidige wetenschappelijke kennis over duistere persoonlijkheden bijeengebracht. “We willen vooral ons begrip verbeteren hoe duistere persoonlijkheden ontstaan en hoe deze betrokken zijn bij abnormaal gedrag. En dat natuurlijk allemaal om uiteindelijk behandeling een stap verder te helpen.”

De speciale editie van het Journal of Abnormal Psychology is samengesteld door Sander Thomaes van de Universiteit Utrecht, Eddie Brummelman (Universiteit van Amsterdam), Scott Lilienfeld (Emory University) en Josh Miller (University of Georgia).

Meer informatie
Persvoorlichting faculteit Sociale Wetenschappen, 030-253 4027, r.a.b.vanveen@uu.nl