De sociale component van hoger onderwijs
Alsof je de enige bent die deze opleiding volgt
Twee jaar lang drukten de coronamaatregelen een stempel op het hoger onderwijs, vooral op sociaal gebied. Onderwijskundig adviseurs Judith Loopers, Ineke Lam en Frans Prins brachten samen met Marieke de Bakker (afdelingshoofd directie Studenten, Onderwijs en Onderzoek) de ervaringen van UU-studenten in kaart. Wat waren de belangrijkste uitkomsten? En wat kunnen we leren van deze periode?
Vanaf de eerste lockdown in maart 2020 is er gedurende twee jaar geen of beperkt fysiek onderwijs geweest. Gedurende deze periode zijn er vijf evaluaties onder studenten afgenomen. Het doel was om in kaart te brengen hoe studenten het onderwijs in coronatijd hebben beleefd en gewaardeerd. Het onderzoek werd afgenomen via vragenlijsten, en spitste zich toe op kernthema’s zoals studentenwelzijn, ervaringen met online en hybride onderwijs, ondersteuning vanuit de universiteit, toetsing en online tools.
Zorgelijke resultaten
In de eerste fase van de pandemie ging de aandacht vooral naar het draaiende houden van de opleidingen. Naarmate deze praktische zaken beter geregeld waren voor studenten, werd mentale gezondheid een belangrijk thema. In Nederland zijn daar in de loop van de pandemie meerdere onderzoeken naar gedaan, met zorgelijke resultaten. Dit zette aan tot nadenken over de sociale component van het onderwijs.
Academisch en sociaal systeem
Verschillende theorieën benadrukten eerder al het belang van de sociale component in onderwijs. Zo beschreef Tinto (1975) dat studenten zich in twee systemen bevinden: het academische systeem en het sociale systeem, waarin interactie met andere studenten centraal staat. Het belang van dit sociale systeem komt naar voren in het onderzoek van de Universiteit Utrecht, waar studenten aangaven zich vooral zorgen te maken over hun contact met medestudenten en docenten.
'Eenzaam en onpersoonlijk'
Wat betreft de mentale problematiek zijn er grote individuele verschillen tussen studenten. Met sommigen ging het eigenlijk behoorlijk goed, op anderen hadden de maatregelen een grote impact. In de antwoorden op de open vragen kwamen de zorgen van studenten over hun mentale welzijn confronterend duidelijk naar voren.
Alsof je de enige bent die deze opleiding volgt. Je kent je docenten niet, sommige heb je nauwelijks gezien, en je spreekt ze nooit. Contact met andere studenten gaat moeizaam omdat je elkaar echt moet opzoeken, maar als je elkaar nog niet kent doe je dat niet, waardoor je niemand leert kennen. […] Het is heel eenzaam en onpersoonlijk.
Conclusie
De onderzoekers concluderen onder meer dat er, gezien het belang van de sense of belonging, meer aandacht besteed moet worden aan de sociale component van het onderwijs, niet alleen in coronatijden maar ook daarbuiten. Aandacht voor zowel de academische als de sociale integratie is belangrijk en noodzakelijk. De Universiteit Utrecht heeft sinds de resultaten en adviezen al verschillende maatregelen genomen op het gebied van de mentale gezondheid van studenten. Het inrichten van studentenhuiskamer De Vagant en het Faal Festival van juni 2023 zijn hier actuele voorbeelden van.
Verder lezen
Het volledige artikel verscheen in Th&ma Hoger Onderwijs 2023 / nr 2. Bezoek de website van Th&ma Hoger Onderwijs om het hele artikel in te kunnen zien (inlog nodig), of download de pdf hieronder.
Evaluaties bekijken
Bekijk alle evaluaties onder studenten en docenten op intranet (inloggen met Solis-ID).
Auteurs
Het onderzoek is uitgevoerd in opdracht van de Directie Studenten, Onderwijs en Onderzoek van de Universiteit Utrecht.