Covid-19 voorspellen, voorkomen en genezen: 1 miljoen voor corona-onderzoek

Hoe komt het dat sommige coronapatiënten er veel slechter aan toe zijn dan anderen? En kunnen we van tevoren voorspellen wie van hen kritieke symptomen zullen ontwikkelen? Een divers consortium van universiteiten, academische ziekenhuizen en industriële partners gaat op zoek naar de antwoorden op deze vragen. Ze ontvangen hiervoor een toeslag van 1 miljoen euro van Topsector Life Sciences & Health (Health~Holland).

‘Het is problematisch dat we niet weten waarom covid-patiënten zo verschillend reageren op het virus en dat we dit ook niet kunnen voorspellen’, zegt Thomas Hankemeier, hoogleraar Analytical biosciences bij de Universiteit Leiden en leider van het consortium. ‘Daar willen we verandering in brengen, zodat we effectievere zorg kunnen bieden.’

Covid-19, de ziekte veroorzaakt door het nieuwe coronavirus, is een complexe ziekte waarbij patiënten zeer uiteenlopende symptomen ontwikkelen. Sommige mensen merken niet of nauwelijks dat ze de infectie hebben opgelopen, terwijl anderen in kritieke toestand op de Intensive Care belanden en een groot risico hebben om te overlijden.

Vanuit de Universiteit Utrecht is Roel Vermeulen betrokken bij het consortium MetaCovid. Vermeulen is hoogleraar Milieu-epidemiologie en Exposoom analyse.

Ik ben er bijzonder trots op dat we de infrastructuur van Exposome-NL kunnen inzetten voor MetaCovid en daarmee behandelopties kunnen ontwikkelen om ernstige gezondheidseffecten na een SARS–CoV-2 infectie te voorkomen

Vingerafdruk

Het consortium richt zich op metabolomics-onderzoek. In dit vakgebied bestuderen wetenschappers de unieke chemische vingerafdrukken die specifieke stofwisselingsprocessen in ons lichaam achterlaten. Denk hierbij aan aminozuren, suikers of hormonen. Deze vingerafdrukken geven een goed beeld van iemands actuele gezondheid. ‘De inzichten die we hieruit verkrijgen kunnen we bijvoorbeeld inzetten voor diagnostiek of gepersonaliseerd medicijngebruik voor ziektes als dementie, hart- of leverfalen,’ legt Hankemeier uit. ‘En nu hopen we metabolomics ook in te zetten tegen Covid-19.’

Corona-profiel

Om een voorspelling te doen over het ziekteverloop zullen onderzoekers de metabole vingerafdrukken bepalen in het bloed van vijfduizend tot zevenduizend Covid-19 patiënten. Deze vingerafdruk bestaat uit meer dan duizend stofwisselingsproducten en lipiden, dat zijn vetachtige stoffen in het lichaam. Het is daarmee een rechtstreekse weerspiegeling van alle Covid-19 relevante processen die in het lichaam plaatsvinden. Denk hierbij aan de virale infectie, de gevolgen, en de reactie van het lichaam daarop.

Op die manier kunnen de onderzoekers markers vaststellen die voorspellen welke nieuwe patiënten ernstige symptomen zullen ontwikkelen. ‘Door de verkregen profielen te combineren met computermodellen en organen-op-een-chipsystemen, kunnen we goed achterhalen wat er bij de zieke patiënten gebeurt,’ aldus Hankemeier.

Betere zorg

Met het nieuwe samenwerkingsproject hopen de consortiumpartners de patiëntenzorg voor intensive-carepatiënten, ouderen en risicogroepen te verbeteren. Ook kunnen ze de modellen en vingerafdrukken gebruiken om het effect van bestaande en nieuwe geneesmiddelen te testen of bijvoorbeeld het dieet en voedingssupplementen van patiënten te optimaliseren. ‘We zijn dankbaar voor deze unieke mogelijkheid om Covid-19 patiënten door de inzet van metabolomics te kunnen helpen’, besluit Hankemeier. ‘Ons doel is om metabolomics voor iedereen in Nederland beschikbaar te maken. Dit is daarin echt een mijlpaal.’