Bevroren verleden, instabiele toekomst: de invloed van een opwarmend klimaat op de stabiliteit van bergen
Vallende rotsen in bergen kunnen een ernstige bedreiging vormen voor bergbeklimmers, wegen en spoorwegen. Wanneer, waar en hoeveel rotsen loskomen van een berg hangt gedeeltelijk af van het klimaat. Hoe beïnvloedt de opwarming van het klimaat het vallen van rotsen en de erosie van de bergen in de toekomst? Een internationaal team van onderzoekers onder leiding van Daniel Draebing van de Universiteit Utrecht keek naar het verleden om een antwoord te vinden.
Bergen stabiliseren
Net zoals ijs scheuren in wegen veroorzaakt, kan water in de bergen rotsen afbreken als het uitzet wanneer het bevriest. Ook werkt permafrost - water dat meer dan twee jaar bevroren is geweest - als een soort cement en stabiliseert zo de bergen. Wanneer permafrost en gletsjers smelten door een opwarmend klimaat, maakt dit de berghellingen instabiel en vatbaar voor erosie.
Na een paar duizend jaar stabiliseren de berghellingen.
Korte of lange termijn
Op korte termijn betekent dit dat een opwarmend klimaat het risico op vallende stenen verhoogt. “Maar,” zegt Daniel Draebing, universitair docent aan de Universiteit Utrecht en hoofdauteur van het nieuwe onderzoek, “na een paar duizend jaar, als de bergen minder bevriezen en daardoor rotsen minder vaak afbreken, stabiliseren de berghellingen en eroderen ze veel langzamer.”
Draebing en zijn collega’s reconstrueerden de vries- en dooiomstandigheden, en de huidige erosie en de erosie in het verleden van de bergen in de Hungerli vallei, een kleine bergvallei in Zuid-Zwitserland. “We ontdekten dat wanneer bergen net ijsvrij raken, de erosie erg hoog was,” zegt Draebing. “Maar op hellingen die al ijsvrij zijn en zelden bevriezen, was er niet veel erosie.”
Een blik in de toekomst
De door klimaatverandering veroorzaakte opwarming is nu hoger dan de opwarming die de aarde de afgelopen 11.000 jaar heeft doorgemaakt. De sneeuwlijn, permafrost en gletsjers trekken zich steeds hoger terug, tot aan de bergtoppen. “In de nabije toekomst kunnen we meer erosie van de bergen verwachten. Dat zal een bedreiging vormen voor infrastructuur zoals kabelbanen of berghutten, in ieder geval totdat al het ijs verdwenen is en het nooit meer vriest,” concludeert Draebing.
Publicatie
Daniel Draebing, Till Mayer, Benjamin Jacobs, Steven A. Binnie, Miriam Dühnforth, Samuel T. McColl, Holocene warming of alpine rockwalls decreased rockwall erosion rates (2024), Earth and Planetary Science Letters, Volume 626, 2024, https://doi.org/10.1016/j.epsl.2023.118496.