Asghar Seyed-Gohrab benoemd tot hoogleraar Iraanse en Perzische Studies

22 september 2020

Prof. dr. Asghar Seyed-Gohrab (fotograaf: Sacha de Boer)

Asghar Seyed-Gohrab is benoemd tot hoogleraar Iraanse en Perzische Studies aan de Universiteit Utrecht. De leerstoel bestrijkt een wijd onderzoeksdomein: van Perzische poëzie als levende traditie tot islamitische mystiek (soefisme) en de geschiedenis van het sjiisme en van de Perzisch sprekende delen van de islamitische wereld.

De leerstoel vormt een aanvulling op de bestaande expertise van de geesteswetenschappelijke faculteit op het gebied van pre-moderne en moderne Arabisch-Islamitische geschiedenis en religie, en verrijkt daarmee de studie van het Midden-Oosten aan de Universiteit Utrecht in cruciale opzichten.

Poëzie als vehikel

Centraal in het onderzoek van Seyed-Gohrab staat de studie van de middeleeuwse Perzische poëzie (zowel seculier als religieus) en de receptie ervan in de moderne wereld. Waarbij wordt onderzocht hoe middeleeuwse poëzie, mystieke concepten en filosofische begrippen worden ingezet in de moderne Iraanse politiek, in de populaire cultuur, in visuele voorstellingen en op sociale media. Seyed-Gohrab onderzocht in zijn recente, door NWO gefinancierde onderzoek het gebruik van klassieke Perzische poëzie en middeleeuwse mystieke en filosofische concepten in drie centrale periodes in het twintigste-eeuwse Iran. Ten tijde van de constitutionele revolutie (1905-11) werd poëzie een vehikel voor de introductie van westerse sociale en politieke ideeën. Tijdens de Iraanse revolutie (1978-79) gebruikte ayatollah Khomeini poëzie om zijn mystieke idealen uit te drukken; hij gebruikte ook mystieke concepten om zijn theorie over de islamitische regering te ondersteunen. Tijdens de Iran-Irak oorlog (1980-1988) werd poëzie onderdeel van de staatspropaganda, die de cultus van het martelaarschap ondersteunde, die in de crisis een icoon van de nationale identiteit werd en een middel om geweld te rechtvaardigen.

Het verwerken van oorlogsverschrikkingen

Poëzie werd ook op een intens persoonlijk niveau gebruikt, om de gruwelen en de kwellingen van de revolutie en de oorlog te verwerken. Alle drie de periodes werden gekenmerkt door een paradox. De constitutionalisten streden voor politieke en economische onafhankelijkheid van dezelfde naties die tijdens de constitutionele revolutie de aanzet gaven tot sociale en politieke hervormingen; de mystieke dichter Khomeini zou geen vlieg kwaad doen, maar zijn politieke ideologie was meedogenloos; en de mystieke idealen van vreedzaamheid en eeuwig leven werden in de oorlog tussen Iran en Irak gebruikt om mensen aan te zetten tot geweld, of zelfs hun eigen leven op te geven.