"Italië is Italië geworden dankzij emigratie"

Wie aan Italië denkt, denkt vaak aan zon, strand en pizza. Maar aan de Italiaanse cultuur en identiteit, en ook aan de pizza, ligt een verhaal van migratie ten grondslag. Geaffilieerd onderzoeker en expert op het gebied van Italiaanse geschiedenis Arthur Weststeijn vertelt bij Bureau Buitenland over die migratiegeschiedenis.

Pizza

Italië ontstond in de negentiende eeuw, toen tientallen koninkrijkjes verenigden in één land. In diezelfde tijd vertrokken miljoenen mensen. Ook in de eeuwen hierna en hiervoor hebben de Italianen zich over de hele wereld verspreid – van uit het Romeinse Rijk tot de naoorlogse emigraties van de jaren vijftig. "Migratie heeft door de geschiedenis heen een onmiskenbare stempel gedrukt op de identiteit van het land", zegt Weststeijn. "Italië is pas Italië geworden dankzij de emigratie."

De migratiestromen hebben een groot effect gehad op de Italiaanse culturele identiteit. "De pizza was voorheen een straatgerecht in Napels. Pas toen men het in de Verenigde Staten zo lekker vond, werd het toegeschreven aan de Italiaanse keuken", vertelt Weststeijn. "Een klein lokaal element als pizza werd zo bepalend voor de hele cultuur van het Zuid-Europese land.''

Twee gezichten

Na de emigraties van de vorige eeuw trekt het land nu juist veel immigranten aan, voornamelijk uit Afrika. Deze vorm van migratie zorgt voor veel politieke spanning, en maakt Italië een land met twee gezichten als het gaat over migratie, vindt Weststeijn. "Vooral conservatieve Italianen hebben zich lang verzet tegen de komst van migranten", legt hij uit. ''Toch zijn het dezelfde Italianen die zelf veel familieverhalen hebben over migratie. Die weten als geen ander wat het betekent om te emigreren. In die zin is er meer erkenning.''

De extreemrechtse partij Fratelli d'Italia gaat na het opstappen van voormalig premier Draghi nu aan kop in de peilingen. "Ook dat heeft te maken met de migratiecrisis. Daarmee vertegenwoordigt Fratelli d'Italia het tegengeluid van Italianen die zich verzetten tegen het establishment", zegt Weststeijn. Migratie blijft dus een grote culturele, identiteits- en politieke rol spelen in Italië.