Promotie: Darmbacterie Campylobacter jejuni kan zich makkelijk aanpassen aan omgeving

Anne-Xander van der Stel ontdekte dat de veelvoorkomende darmbacterie Campylobacter jejuni zijn eigen ademhalingsketen, stofwisseling en energievoorziening kan aanpassen. Daardoor kan hij overleven in een zuurstofarme omgeving als de darm.

Campylobacter jejuni (C. jejuni) is een darmbacterie die bij veel diersoorten voorkomt, maar alleen bij de mens diarree veroorzaakt. Mensen lopen vaak een infectie op door het eten van besmet kippenvlees. In de kippendarm leven enorme aantallen Campylobacter-bacteriën. De darm is een zuurstofarme omgeving waarin voedingsstoffen wisselend beschikbaar zijn. Om zich daarin te kunnen handhaven, moet de bacterie zich eenvoudig kunnen aanpassen aan zijn omgeving. 

Bacterie waarborgt energievoorziening 

C. jejuni gebruikt zuurstof om te ‘ademen’, maar kan ook alternatieven gebruiken, zoals fumaraat, tetrathionaat en nitraat. Anne Xander van der Stel ontdekte dat zuurstof een belangrijke factor is bij het aansturen van de ademhalingsketen. “C. jejuni past zijn ademhalingsketen zodanig aan dat de energievoorziening altijd is gewaarborgd. Ook hebben we een Campylobacter-specifiek systeem gevonden dat de ademhalingsketen zodanig reguleert dat het optimaal gebruikmaakt van de beschikbare voedingsstoffen. Dat levert de bacerie een aanzienlijk groeivoordeel op.” 

Metabolisme aanpassen 

Van der Stel ontdekte ook dat C. jejuni zijn stofwisseling aanpast aan de beschikbare voedingstoffen in zijn leefomgeving. Nader onderzoek wees uit dat dit mechanisme afhangt van de ophoping van een tussenproduct van het metabolisme in de bacterie. “Mijn promotieonderzoek levert een belangrijke bijdrage aan het inzicht in de manier waarop Campylobacter zich aan zijn omgeving aanpast”, zegt Van der Stel. “Dat is gezien de problematiek van antibioticaresistentie noodzakelijk om doelgerichte antimicrobiële behandelingen te ontwikkelen.”