Lesgeven in tijden van corona
‘Het is echt een fantastische prestatie hoe snel iedereen zijn onderwijs wist te digitaliseren’
In een razend tempo werd het onderwijs van Diergeneeskunde de afgelopen maanden gedigitaliseerd. En met succes: via de virtuele classroom volgen studenten werkcolleges paard, presentaties van een bedrijfsanalyse bij de veehouder en patiënt casuïstieken. Zelfs voor het onderwijs dat moeilijk op afstand is te geven, werden oplossingen bedacht.
Ook docent Marc Wösten van het bachelorvak Infectie & Afweer moest zijn vak onder hoge druk digitaliseren. ‘Ik heb in deze periode heel wat nieuwe media leren kennen en ook het digitaal afnemen van een tentamen is me goed bevallen. De keerzijde is dat het moeilijk is om de passie die je hebt voor je vak op deze manier te etaleren aan studenten. Ik mis het persoonlijke contact, de discussies met studenten en het ‘wauw-moment’ als ze inzicht krijgen in de stof.’
Ik mis het persoonlijke contact, de discussies met studenten en het ‘wauw-moment’ als ze inzicht krijgen in de stof
Digitale vragenuurtjes
Wösten legt uit hoe zijn docententeam het heeft aangepakt. ‘We leren de studenten gedurende zes weken de basiskennis van de vier disciplines virologie, bacteriologie, parasitologie en immunologie. Hiervoor volgen ze, naast zelfstudie, hoorcolleges, werkcolleges, werkcollege-opdrachten en practica. Vooral tijdens de practica die elk 3 tot 4 uur duren hebben we normaliter veel fysiek contact met de studenten die in kleine groepjes de experimenten uitvoeren. De hoorcolleges vervingen we door de opgenomen hoorcolleges van vorig jaar online te zetten. Voor de practica hebben we zelf de experimenten uitgevoerd en daar foto- & filmmateriaal van gemaakt. Ook hebben we een discussieforum aangemaakt, waar studenten vragen stelden aan docenten. Tot slot zijn er digitale vragenuurtjes ingelast voor sommige werkcolleges.’
Hechten op afstand?
Maarten van Emst is hoofddocent en cursuscoördinator Circulatie, Respiratie, Nieren & Urinewegen en Neurologie- zintuigen-anesthesiologie, ook hij heeft alles op alles gezet om het onderwijs zo snel mogelijk te digitaliseren. ‘Op het moment van de COVID-19 uitbraak in Nederland hebben collega’s van anatomie, met behulp van Marketing, Communicatie & Multimedia, zeer snel professionele opnames gemaakt van dissecties en preparaten in de grote snijzaal. Voor de fysiologie waren we de afgelopen jaren al druk bezig met het ontwikkelen van simulaties ter aanvulling/vervanging van echte practica waar dierlijk materiaal voor werd gebruikt. Daar plukken we nu de vruchten van. Maar we zijn er nog niet. Hoe kun je zien of een student de juiste hechttechniek oefent, goed pipetteert of de juiste anatomische structuur aanwijst als je 1,5 meter afstand moet houden? Practica zijn essentieel voor de opleiding, dus hier moet echt nog een oplossing voor komen.’ Niet alleen practica, maar ook de werkcolleges zijn lastiger digitaal te organiseren. Van Emst: ‘Tijdens een echt werkcollege heb je als docent genoeg tools om de studenten te activeren en bij de discussies te betrekken, maar dat is online toch een stuk lastiger. Alle docenten ervaren het online geven van werkcolleges als zeer intensief. Je bent continu zeer geconcentreerd bezig, maar het rendement ligt toch lager dan bij een echt werkcollege.’
Onzekerheid en verdriet
Cornélie Westermann, onderwijsdirecteur van de master, prijst docenten zoals Wösten en Van Emst. ‘Live onderwijs blijft de gouden standaard voor Diergeneeskunde, maar het is echt een fantastische prestatie hoe snel iedereen zijn onderwijs wist te digitaliseren.’ Benedikte Sam, beleidsmedewerker onderwijs, is trots op de docenten en de ondersteuners. ‘We hebben als faculteit de afgelopen jaren veel geïnvesteerd in zaken als het opnemen van hoorcolleges en het ontwikkelen van mooie e-modules. Dit helpt de docenten en studenten nu bij het switchen naar online onderwijs. Maar ze ziet ook dat docenten en studenten worstelen met bepaalde zaken. ‘Voor de masterstudenten is het natuurlijk teleurstellend dat zij hun co-schappen niet meer kunnen lopen, omdat de klinieken alleen voor spoed open zijn. Ook extern onderwijs gaat niet door.’ Gelukkig kwamen daar razendsnel oplossingen voor. Westermann: ‘Alle studenten die net zouden starten met hun co-schappen, konden beginnen met alle theorie.’ En de studenten die al op het punt van afstuderen stonden? ‘Dit bleek gelukkig maar om een kleine groep studenten te gaan. Voor iedere student die aan het einde van zijn studie zit, maken we een persoonlijk plan met vervangende opdrachten. Zo kunnen studenten moderator worden van het onlineplatform PetTails en leren ze om de overgang te maken van wetenschap naar praktijk. Maar ook het ontwerpen van patiëntenfolders, kennisclips maken, een digitale anamnese afnemen, behoren tot de mogelijkheden’, aldus Westermann. Westermann en Sam vangen ook signalen op over onzekerheid en verdriet. ‘Bij studenten is er verdriet omdat diploma-uitreikingen niet doorgaan, onzekerheid over afstuderen en financiën en eenzaamheid om het studeren in je eentje. Docenten kampen met stress en zoeken constant naar de balans tussen privé en werk’, aldus Westermann.
De toekomst
‘Het is ontzettend fijn dat onze studenten flexibel zijn en meehelpen bij het bedenken van oplossingen. Ze weten heel goed dat we dit samen moeten doen en dat het nog onzeker is wanneer ze weer fysiek onderwijs krijgen’, zegt Van Emst. Wösten vult aan: ‘Het komende studiejaar verwacht ik dat we nog heel wat onderwijs op afstand geven, maar ook daarna als er eenmaal een vaccin is, blijf ik sommige programma’s gebruiken. Een hoorcollege in de avonduren is een stuk prettiger als dat thuis gegeven kan worden via Teams.’