Blootstelling aan aantal PFAS kan leiden tot verhoogd risico op schildklierkanker

Een internationaal team van onderzoekers, onder leiding van het Amerikaanse Mount Sinai, heeft een verband ontdekt tussen een aantal per- en polyfluoralkylstoffen (PFAS) en een verhoogd risico op schildklierkanker. De onderzoeksresultaten zijn op 24 oktober gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift eBioMedicine.

PFAS, ook wel bekend als ‘Forever Chemicals’, zijn een groep synthetische chemische stoffen, die zich via de bodem, (drink)water en lucht in het milieu kunnen verspreiden. Door hun sterke koolstof-fluorverbinding breken deze chemicaliën niet gemakkelijk af in het milieu. Sinds de jaren ‘40 worden PFAS wereldwijd gebruikt in een groot aantal producten vanwege hun waterafstotende, vet- en temperatuurbestendige eigenschappen. Voorbeelden zijn anti-aanbakpannen, waterafstotende kleding en een aantal soorten schuim voor brandbestrijding.

Verschillende (inter)nationale instituten, waaronder het European Chemical Agency (ECHA) en het Amerikaanse Environmental Protection Agency (EPA), hebben de blootstelling aan PFAS uitgeroepen tot een gezondheidscrisis. Dit onderzoek ondersteunt de acties die nodig zijn om PFAS te reguleren en te voorkomen dat ze zich verder in het milieu verspreiden. Ondanks dat wordt aangenomen dat PFAS bijdragen aan de recente toename van schildklierkanker, zijn er maar een beperkt aantal studies die het verband tussen blootstelling aan PFAS en schildklierkanker hebben onderzocht in menselijke populaties.

Schildklierkanker is van 1975 tot 2018 wereldwijd sterk toegenomen. We hebben ons verdiept in de omgevingsfactoren die deze toename mogelijk veroorzaken.

Verschillende (inter)nationale instituten, waaronder het European Chemical Agency (ECHA) en het Amerikaanse Environmental Protection Agency (EPA), hebben de blootstelling aan PFAS uitgeroepen tot een gezondheidscrisis. Dit onderzoek ondersteunt de acties die nodig zijn om PFAS te reguleren en te voorkomen dat ze zich verder in het milieu verspreiden. Ondanks dat wordt aangenomen dat PFAS bijdragen aan de recente toename van schildklierkanker, zijn er maar een beperkt aantal studies die het verband tussen blootstelling aan PFAS en schildklierkanker hebben onderzocht in menselijke populaties.

"Schildklierkanker is van 1975 tot 2018 wereldwijd sterk toegenomen. We hebben ons verdiept in de omgevingsfactoren die deze toename mogelijk veroorzaken. Dit leidde tot de ontdekking dat blootstelling aan PFAS op zijn minst gedeeltelijk de toename van schildklierkanker kan verklaren. Vervolgonderzoek is nodig om dit verder in kaart te brengen,” zegt hoofdonderzoeker Maaike van Gerwen, Icahn School of Medicine at Mount Sinai. "Het risico op schildklierkanker door blootstelling aan PFAS is een wereldwijde zorg vanwege de wereldwijde toename van blootstelling aan PFAS. Deze studie levert cruciaal bewijs voor grootschalige studies die het effect van blootstelling aan PFAS op de schildklier verder onderzoeken.”

Met behulp van BioMe, een biobank van Icahn School of Medicine, Mount Sinai, onderzochten de onderzoekers de relatie tussen PFAS-waarden in plasma en de diagnose schildklierkanker. Ze bestudeerden zowel plasmamonsters van 88 schildklierkankerpatiënten die op of vóór de kankerdiagnose waren afgenomen, als plasmamonsters van 88 controlepersonen die geen enkele vorm van kanker hadden. In de bloedmonsters van de BioMe-deelnemers werden de waarden van acht soorten PFAS onderzocht met behulp van innovatieve non-target screening (NTS) van chemische stoffen in biologisch materiaal.

Dit onderzoek levert nieuw bewijs voor de PFAS gezondheidscrisis en onderstreept de noodzaak om blootstelling aan PFAS snel te reduceren en hopelijk op een dag te elimineren.

De resultaten toonden aan dat blootstelling aan perfluoroctaansulfonzuur (n-PFOS), een stof die onder de PFAS-paraplu valt, leidde tot een verhoogd risico van 56 procent op de diagnose schildklierkanker. De onderzoekers voerden de analyse opnieuw uit in een subgroep van 31 patiënten, waarbij minstens een jaar zat tussen het moment van inschrijven bij de BioMe biobank en hun schildklierkankerdiagnose. Dit deden de onderzoekers om rekening te houden met het tijdsverloop tussen blootstelling aan PFAS en het ontwikkelen van een ziekte. Uit deze tweede analyse bleek wederom dat er een relatie bestaat tussen de blootstelling aan n-PFOS en het risico op schildklierkanker, evenals met enkele andere PFAS-chemicaliën.

"Dit onderzoek levert nieuw bewijs voor de PFAS gezondheidscrisis en onderstreept de noodzaak om blootstelling aan PFAS snel te reduceren en hopelijk op een dag te elimineren," benadrukt co-auteur Lauren Petrick, Icahn School of Medicine at Mount Sinai. "Als burger is het bijna onmogelijk om niet in aanraking te komen met PFAS, maar we hopen dat deze bevindingen het bewustzijn over de ernst van PFAS vergroten. Mensen zouden hun blootstelling aan PFAS moeten bespreken met hun behandelend arts, om zodoende hun risico vast te stellen en zich indien nodig te laten screenen. Daarnaast moeten we de industrie blijven veranderen om gezamenlijk PFAS helemaal te elimineren."

Het onderzoek komt op een belangrijk moment. Over twee weken buigt het International Agency for Research on Cancer, onderdeel van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), zich over het vraagstuk of PFAS kanker kan veroorzaken.

“Het onderzoek komt op een belangrijk moment,” zegt hoogleraar Roel Vermeulen, Universiteit Utrecht en UMC Utrecht. Over twee weken buigt het International Agency for Research on Cancer, onderdeel van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), zich over het vraagstuk of PFAS kanker kan veroorzaken. De uitkomst van deze studie is belangrijke informatie voor deze evaluatie.”

De studie maakte gebruik van zogenaamde non-target screening (NTS) van chemische stoffen. Een methode die Vermeulen samen met de Universiteit Leiden ook in Nederland ontwikkelt. Later dit jaar gaat een gespecialiseerd lab, de zogenaamde Exposome-Scan faciliteit, officieel van start. “Wij hopen met deze faciliteit dit soort onderzoek breed toegankelijk te maken in Nederland. We worden in ons dagelijks leven blootgesteld aan honderden chemische stoffen, waarvan we de mogelijke nadelige gezondheidseffecten nog niet goed in beeld hebben. Deze technologie geeft ons de mogelijkheid om dit tot in detail te bestuderen.”