Waarom slaan sommige mensen homoseksuelen in elkaar?

Hoe komt het dat sommige mensen afschuw voelen en/of gewelddadig worden wanneer mensen van hetzelfde geslacht van elkaar houden? We leggen de vraag voor aan John de Wit, hoogleraar aan de faculteit Sociale Wetenschappen van de Universiteit Utrecht. Aanleiding voor deze vraag is het voorval recentelijk in Arnhem, waar twee geliefden aangevallen werden. De mannen liepen hand in hand.

“Vanuit sociaalwetenschappelijk perspectief moet je eigenlijk eerst de vraag stellen: waarom maken mensen onderscheid tussen ‘wij’ en ‘zij’? Er is veel onderzoek gedaan naar sociale categorisatie: het ‘indelen van de wereld’. Dit doen we allemaal. Het is onvermijdelijk; we hebben het nodig om de wereld te kunnen begrijpen. Wáár we onderscheid naar maken en de betekenis ervan kan wel veranderen.”

Waarom is homoseksualiteit juist zo'n steen des aanstoots?

“Het wordt vaak verklaard vanuit macht. Dominante groepen bepalen hoe een samenleving functioneert, wie zich op welke manier behoort te gedragen en wat afwijkend is. Homoseksualiteit is in veel culturen een heel oud taboe, mogelijk door zorgen over voortplanting en het voortbestaan van de soort. Cultureel krijgt dat vorm in (religieuze) geboden en verboden, instituties (denk aan huwelijk) en sociale normen."

Wordt het beter?

“We zijn al een heel eind gekomen. De grenzen zijn helder: geweld tegen homoseksuelen wordt niet meer getolereerd. In die zin ben ik optimistisch. De uitdaging is wel om achtergebleven groepen meer te betrekken. Hoe diep zijn de opvattingen over gelijkheid van mannen en vrouwen, homo's en hetero's bij met name migranten en moslims? Egalitaire opvattingen over gender en seksuele oriëntatie lijken een soort lakmoesproef van Nederlanderschap te zijn geworden. Mijn zorg is dat bijvoorbeeld Marokkaanse jonge mannen, die het gevoel hebben er niet bij te horen, het als ‘een kwestie van eigen identiteit’ zien om anders over homoseksualiteit te denken. Dat zou een pervers effect zijn van ogenschijnlijk goede bedoelingen."

Hoe is het gesteld met de homo-emancipatie bij de Universiteit Utrecht?

“Als openlijk homoseksuele man heb ik bij de UU niet of nauwelijks last van enig ongemak. Over het algemeen hebben we hier te maken met hoogopgeleide mensen, die open naar de wereld kijken en weet hebben van diversiteit. Maar ik merk ook dat homoseksualiteit geen groot thema is. Wanneer er gesproken wordt over diversiteit gaat het meestal over de achterblijvende vertegenwoordiging van vrouwen in hogere posities.Voor mij is het belangrijk dat homo-emancipatie onderdeel is van het bredere diversiteitsbeleid."

John de Wit is hoogleraar aan de faculteit Sociale Wetenschappen, leerstoel Algemene Sociale Wetenschappen: Public health. Eerder werkte hij in Utrecht onder meer bij de toenmalige interfacultaire werkgroep Homostudies en bij de afdeling Sociale en Organisatiepsychologie.

Tekst: Hanneke Olivier