Vijf miljoen euro voor multidisciplinair kankeronderzoek

Elf onderzoeksprojecten gericht op kankerbestrijding krijgen 5 miljoen euro van Technologiestichting STW en KWF Kankerbestrijding. Bij vijf projecten zijn Utrechtse onderzoekers betrokken en drie ervan worden geleid vanuit Utrecht. De onderzoeken moeten leiden tot een betere behandeling of het voorkomen van kanker.

Uniek aan het programma is dat de gehonoreerde projecten worden uitgevoerd door teams waarin technisch en medisch onderzoekers samenwerken met bedrijven. Die combinatie moet leiden tot technologische innovaties waar kankerpatiënten direct baat bij hebben.

De gehonoreerde projecten met Utrechtse deelname:

Targeting the Glioblastoma Micro-Environment

Hoofdaanvrager: Prof.dr. R.M. Schiffelers, Universiteit Utrecht
Deelnemers: Universiteit Utrecht, Universiteit Twente en twee industriële partners

De eerste stap in de behandeling van patiënten met de hersentumor glioblastoom is chirurgie, waarbij de tumor wordt uitgenomen en een holte achterblijft. Dit project moet leiden tot een implantaat dat alleen lokaal de tumorcellen bestraalt en dat wordt ondersteund door een geneesmiddel dat de bijwerkingen van de bestraling vermindert en andere componenten van de tumor aanvalt. De lokale implantatie heeft tot doel de therapeutische effecten te versterken en de bijwerkingen te verminderen en een micro-omgeving te creëren die tumorgroei tegengaat, wat de behandeling van deze patiënten kan verbeteren.

MRI-guided High Intensity Focused Ultrasound therapy for painful bone metastases – PROMETHEUS (Pain Reduction Of Metastases by THErmal UltraSound)

Hoofdaanvrager: Dr.ir. L.W. Bartels, Universiteit Utrecht
Deelnemers: Universiteit Utrecht, Technische Universiteit Eindhoven en een industriële partner

In dit project werken onderzoekers aan een technologie voor directe bestrijding van pijn die het gevolg is van uitzaaiingen in bot. De technologie bestaat uit het sturen van ultrageluid, met behulp van beeldsturing, van buitenaf naar een brandpunt in de patiënt. Door de behandeling raakt het weefsel snel verhit, waarna het afsterft. Zo is het mogelijk om de zenuwen die verantwoordelijk zijn voor de pijn van uitzaaiingen zeer lokaal uit te schakelen. De onderzoekers werken met name aan behandelingen in de wervelkolom, waarin vaak uitzaaiingen voorkomen.

Interventional ductoscopy to treat (pre)malignant breast disease: the EVAPORATE study

Hoofdaanvrager: Dr. A.J. Witkamp, UMC Utrecht
Deelnemers: UMC Utrecht, Technische Universiteit Delft en twee industriële partners

Ductoscopie is een kijkonderzoek waarbij artsen de binnenkant van de borst inspecteren met een kleine camera. Door een bepaalde lichtfrequentie te gebruiken zijn voorloperstadia van borstkanker te vinden, die met een laser zijn weg te branden. Het ontbreekt echter aan een geschikt instrumentarium om ductoscopie uitgebreid te kunnen toepassen. Dit project moet leiden tot de ontwikkeling van een instrumentenset die de effectiviteit van ductoscopie verbetert. Ook wordt een validatiestudie verricht waaruit moet blijken of het mogelijk is om deze techniek in te zetten bij vrouwen met een hoog risico op borstkanker.

Drug Delivery by Sonoperation in Childhood Diffuse Intrinsic Pontine Glioma and Highgrade Glioma

Hoofdaanvrager: Prof. G.J.L. Kaspers, VUmc
Deelnemers: VUmc, Universiteit Twente en Universiteit Utrecht en een industriële partner

Ondanks goede effectiviteit in het laboratorium is chemotherapie bij patiënten met een hersentumor maar zeer beperkt effectief. De oorzaak daarvan is dat de medicatie moeilijk door de bloed-hersenbarrière kan, en daardoor maar weinig in de tumor terechtkomt. In dit project worden de optimale instellingen voor MRI-gerichte ultrasone geluidsgolven onderzocht, waardoor chemotherapie beter de tumor bereikt. Door bovendien medicatie te verpakken in minuscule bolletjes is de opname door de bloed-hersenbarrière verder te optimaliseren.
 

Iron oxide nanoparticles for localization of the sentinel node and detection of metastatic lymph modes in head and neck cancer (IronNanoLoc)

Hoofdaanvrager: Dr.ir. B. ten Haken, Universiteit Twente
Deelnemers: Universiteit Twente, Radboud Universiteit Nijmegen, UMC Utrecht en drie industriële partners

Om een kleine hoeveelheid magnetisch materiaal te vinden waarmee de poortwachter-lymfeklier is gemerkt, wordt een nieuwe magnetische detector gebruikt. Het doel is om voor het eerst een betrouwbare detectiemethode te demonstreren om deze poortwachter-lymfeklier te vinden bij patiënten met een tumor in het hoofd-halsgebied. Daarbij willen de onderzoekers ook een veel betere lokale behandeling mogelijk maken.

Life Sciences

Dit onderzoek sluit nauw aan bij het strategische onderzoeksthema Life Sciences van de Universiteit Utrecht, onder het subthema Cancer. Dit subthema richt zich op het moleculair onderzoek naar kanker, de rol van kankerstamcellen in de ontwikkeling van tumoren en de gepersonaliseerde behandeling van kanker.

Partnership-programma

De samenwerking tussen STW en KWF Kankerbestrijding is vormgegeven in een zogeheten Partnership-programma. Het uitgangspunt van Partnership-programma’s is een onderzoeksvraag vanuit bedrijven of gezondheidsfondsen, waarvoor wetenschappers aan Nederlandse universiteiten een onderzoeksvoorstel kunnen indienen. STW heeft inmiddels diverse samenwerkingsprogramma’s opgezet met gezondheidsfondsen, waaronder de Nierstichting en Hartstichting.