Veerkracht van tropische regenwouden slechter dan gedacht
Regenwouden zijn erg gevoelig voor langdurige veranderingen in regenval. Wanneer de regenval onder een bepaalde drempel zakt, kunnen gebieden verschuiven naar een droger ecosysteem, een zogeheten ‘savannestaat’. Uit nieuw onderzoek van de Universiteit Utrecht en het Stockholm Resilience Centre (SRC) blijkt dat een groot deel van het Amazone-regenwoud het kantelpunt dreigt te bereiken, en het probleem is een stuk groter dan eerder werd gedacht. De resultaten van het onderzoek, gebaseerd op computermodellen en data-analyse, zijn gepubliceerd in Nature Communications.
Vicieuze cirkel
Omdat tropische regenwouden over een groot gebied voorkomen, heeft hun bestaan invloed op de regenval – regenwouden creëren hun eigen regen omdat het bladerdek waterdamp afgeeft, dat weer een stuk verderop neervalt. Hoe meer neerslag, hoe minder bosbranden, waardoor meer bos kan ontstaan.
“Als bossen kleiner worden, valt er minder regen in andere gebieden van het regenwoud. Dit veroorzaakt uitdroging, wat leidt tot meer brand en bosverlies: een vicieuze cirkel,” illustreert dr. Arie Staal, voormalig postdoctoraal onderzoeker bij het Copernicus Institute for Sustainable Development en het SRC, hoofdauteur van het onderzoek.
“In ongeveer 40 procent van de Amazone valt de regen nu op een niveau waarop het bos volgens onze bevindingen in beide staten – regenwoud of savanne – kan bestaan,” voegt hij eraan toe. Deze bevinding is zorgwekkend omdat delen van het Amazonegebied momenteel minder regen krijgen dan vroeger, een trend die naar verwachting zal verslechteren naarmate de regio opwarmt als gevolg van de stijgende uitstoot van broeikasgassen.
Regenwouden herbergen de meerderheid van alle soorten op aarde, en dit alles zal voor altijd verloren gaan.
Reactie op uitstoot broeikasgassen
Bovendien ontdekten de onderzoekers dat naarmate de uitstoot van broeikasgassen toeneemt, meer delen van de Amazone hun natuurlijke veerkracht verliezen, onstabiel worden en sneller uitdrogen en overschakelen naar een savanneachtig ecosysteem. Zelfs het meest veerkrachtige deel van het regenwoud wordt kleiner. Met andere woorden, hoe hoger de uitstoot van broeikasgassen wordt, hoe groter het regenwoudgebied wordt dat over kan slaan naar een droger savanne-ecosysteem.
“Regenwouden zijn erg gevoelig voor mondiale veranderingen en kunnen snel hun aanpassingsvermogen verliezen,” legt prof. dr. Stefan Dekker van het Copernicus Institute for Sustainable Development, co-auteur van het onderzoek, uit. “Als ze eenmaal verdwenen zijn, zal het vele decennia duren voordat ze weer in hun oorspronkelijke staat terugkeren. En aangezien regenwouden de meerderheid van alle soorten op aarde herbergen, zal dit alles voor altijd verloren gaan.”
Publicatie
Staal, Arie, Fetzer, Ingo, Wang-Erlandsson, Lan, Bosmans, Joyce H.C., Dekker, Stefan C., van Nes, Egbert H., Rockström, Johan & Tuinenburg, Obbe A. (2020). Hysteresis of tropical forests in the 21st century. Nature Communications, doi:10.1038/s41467-020-18728-7.