The Secrets of Women in Middle Dutch. A Bilingual Edition of Der vrouwen heimelijcheit in Ghent University Library Ms 444

Een dichter, tot over zijn oren verliefd op een lieftallige dame, schrijft op haar verzoek een boek over intieme vrouwenzaken. Een delicate onderneming, niet alleen omdat het een betrekkelijk onbekend onderwerp voor hem is, maar ook omdat hij niet wil dat ze boos op hem wordt bij het lezen van deze uiterst persoonlijke materie. Zo begint Der vrouwen heimelijcheit, een berijmde Middelnederlandse gynaecologische verhandeling (1785 verzen) die is overgeleverd in een handschrift uit 1405 in de Gentse Universiteitsbibliotheek.

De tekst bespreekt zaken zoals de vrouwelijke anatomie, menstruatie, seksualiteit, voortplanting, zwangerschap, geboorte, vrouwenkwalen, recepten en remedies. Een opvallend kenmerk van Der vrouwen heimelijcheit is de manier waarop de auteur gynaecologische kennis heeft afgewisseld met een persoonlijke liefdesklacht. Hij onderbreekt zijn betoog op meer dan twintig plaatsen om in lyrische bewoordingen uiting te geven aan zijn liefde voor een mooie jonkvrouw. Een acrostichon dat verweven is in de tekst geeft mogelijk aan dat de tekst bestemd was voor ene Margareta Godevartse uit Udim.

De Middelnederlandse vertaling dateert waarschijnlijk uit de vroege veertiende eeuw; de tekst in de Gentse codex is afgeschreven in 1405. Uit onderzoek is gebleken dat de Middelnederlandse tekst via een Franse Secres des Dames  teruggaat op het Latijnse origineel: De secretis mulierum van pseudo-Albertus Magnus (13de eeuw).

Tweetalige editie

Om deze bijzondere tekst toegankelijk te maken voor een internationaal publiek, hebben de editeurs gekozen voor een editie waarbij de Middelnederlandse tekst wordt vergezeld van een synoptische Engelse regel-voor-regel vertaling.

Behalve Der vrouwen heimelijcheit  bevat de uitgave ook een tweetalige editie van het Fysiognomietraktaat (288 verzen) dat volgt op Der vrouwen heimelijcheit in de Gentse codex. Deze tekst is waarschijnlijk van dezelfde auteur als Der vrouwen heimelijcheit.

Over de auteurs

Orlanda Lie is hoogleraar Middeleeuwse cultuur aan de Universiteit Utrecht.

Thea Summerfield, geaffilieerd onderzoeker aan de Universiteit Utrecht, was universitair docent Middeleeuwse taal- en letterkunde aan de opleiding Engels.

Willem Kuiper is verbonden aan de Leerstoelgroep Historische Nederlandse Letterkunde aan de Universiteit van Amsterdam en aan het Huygens Instituut voor Nederlandse Geschiedenis (KNAW) in Den Haag.

Titel: The Secrets of Women in Middle Dutch. A Bilingual Edition of Der vrouwen heimelijcheit in Ghent University Library Ms 444 (Artesliteratuur in de Nederlanden dl. 7)
Auteurs: Orlanda S.H. Lie en Willem Kuiper (eds.), vertaling Thea Summerfield
Uitgever: Hilversum, Uitgeverij Verloren, 2011
ISBN: 978-90-8704-244-8