Sociale initiatieven rondom mega-sportevenementen Rio de Janeiro hadden effectiever gekund
Sociale initiatieven rondom mega-sportevenementen zoals het WK Voetbal en de Olympische Spelen hebben positieve gevolgen voor de arme bevolking in sloppenwijken, hoewel de initiatieven wel effectiever hadden kunnen zijn. Dat concluderen zevenentwintig studenten Bestuurs- en organisatiewetenschap van de Universiteit Utrecht. Zij hebben zeven weken onderzoek gedaan in een favela in Rio de Janeiro. De studenten onderzochten enerzijds Nederlandse initiatieven, zoals bijvoorbeeld een voetbalveldje aangelegd met steun van het Nederlandse bedrijfsleven. Anderzijds richtten zij zich op maatschappelijke inzet vanuit de Braziliaanse overheid zoals de pacificatie van sloppenwijken. ‘De initiatieven hebben positieve gevolgen, maar er is nog veel nodig om de grote maatschappelijke vraagstukken structureel aan te pakken’ aldus Pieter ten Broeke, lid van de onderzoeksorganisatie. Op woensdag 25 november organiseren de studenten een symposium over hun onderzoeksproject.
De studenten richtten zich enerzijds op initiatieven van Nederlandse organisaties, zoals de KNVB, het NOC*NSF en het bedrijfsleven. Anderzijds richtten zij zich op maatschappelijke inzet vanuit de Braziliaanse overheid. Dan gaat het bijvoorbeeld om de pacificatie van favela’s, als de vredespolitie de sloppenwijken bevrijdt van drugsgeweld. Deze zaken zijn positief voor de bevolking. Zij profiteren zo direct van de neveneffecten van de sportevenementen. Het aantal incidenten in de wijk waar de studenten onderzoek hebben gedaan, nam volgens de bewoners na de pacificatie bijvoorbeeld echt af.
Initiatieven hadden effectiever kunnen zijn
Wel hadden deze initiatieven effectiever kunnen zijn. Pieter ten Broeke: ‘Soms zou met een iets andere insteek veel meer bereikt kunnen worden.’ Hij noemt het voorbeeld van het voetbalveldje aangelegd door het Nederlands bedrijfsleven. ‘Een inwoner van Rio noemde dit veldje erg nuttig, de kinderen kunnen weer veilig voetballen. Maar tegelijk noemde hij dat de kinderen geen goede school of zorgvoorzieningen hebben. Hadden de prioriteiten dan niet anders gekozen moeten worden?’
De pacificatie door de vredespolitie heeft buurten veiliger gemaakt, maar wel alleen de buurten waar veel toeristen komen. Ook wijst het onderzoek uit dat veel bewoners onzeker zijn over of de vredespolitie na de evenementen zal blijven. ‘De pacificatie draagt dus niet altijd bij aan een duurzaam veiligheidsgevoel,’ aldus Pieter ten Broeke.
Pleister op de wond
Daarnaast lijken de effecten van de evenementen slechts een druppel op een gloeiende plaat. Geld dat naar de evenementen gaat, kan niet besteed worden aan sociale voorzieningen. Ook zijn mensen voor de evenementen uit hun huizen gezet, bijvoorbeeld in Vila Autódromo, de wijk naast het Olympisch dorp. ‘In Rio is veel armoede aanwezig. De initiatieven die we onderzocht hebben, zijn als een welkome pleister op deze wond’, aldus Ten Broeke. Hij benadrukt dat het onderzoek een genuanceerd beeld oplevert. ‘Er is geen eenduidige conclusie te geven over alle initiatieven.’
Studenten dagelijks in contact met lokale bevolking
Het onderzoek is georganiseerd en uitgevoerd door 27 studenten Bestuurs- en Organisatiewetenschap. De studenten hebben in mei en juni van dit jaar zeven weken onderzoek gedaan vanuit de favela Babilônia in Rio de Janeiro. In deze wijk, waar tien jaar geleden nog veel drugsgeweld was, hebben zij dagelijks contact gezocht met de lokale bevolking. ‘Zo kregen we een goed beeld van de lokale situatie. We waren in staat echt met de bevolking in contact te komen,’ aldus Ten Broeke.