Sensoren als hulpmiddel om te meten hoe gezond en gelukkig koeien zijn

Sensoren kunnen het welzijn en de gezondheid van koeien goed in kaart brengen. Zo kunnen ze zeer nauwkeurig het gedrag van koeien dag en nacht meten, in de wei en in de stal. Sensoren kunnen ook een hulpmiddel zijn om te meten of een koe gelukkig en gezond is. Josje Scheurwater promoveert op dit onderwerp op 29 februari 2024 aan de faculteit Diergeneeskunde van de Universiteit Utrecht.

Koeien hebben vaak al sensoren om de hals of poot die veehouders gebruiken om te bepalen wanneer ze vruchtbaar zijn of een kalf krijgen. Maar deze sensoren kunnen ons meer leren over wat precies een gezonde en gelukkige koe is.

Stress door hitte en nieuwe groepen

Zo onderzocht Scheurwater met sensoren wanneer koeien zogenaamde hittestress ervaren: ongemak veroorzaakt door warmte. Dit bleek in een Nederlands klimaat al zo te zijn bij temperaturen vanaf 12 graden – lager dan de 16 graden die tot nu toe werd gedacht.

Ook werd met de sensoren gemeten welke invloed het hergroeperen van koeien heeft op hun welzijn. In de praktijk scheiden veehouders melkgevende koeien meestal van koeien die tijdelijk niet gemolken worden voordat ze een kalf krijgen. Dit levert hergroeperingen op als koeien die opnieuw melk gaan geven weer worden toegevoegd aan de melkgevende groep. De data van de sensoren laten zien dat het veranderen van de groepssamenstelling stress met zich meebrengt, niet alleen voor de geïntroduceerde koeien maar juist ook voor de rest van de groep. Hierdoor ging de gemiddelde melkproductie van de groep omlaag.

Sensor in de maag

Daarnaast ontwikkelde Scheurwater een nieuw soort sensor die vanuit de maag gegevens verzamelt en draadloos verzendt. Deze sensor heeft de vorm van een capsule en blijft na het inslikken in de netmaag van de koe zonder dat de koe hier iets van merkt. Door het meten van de druk en temperatuur kan de sensor het belangrijkste gedrag van de koe monitoren, zoals drinken, eten en herkauwen. Dit geeft 24 uur per dag een nauwkeurig beeld van hoe het met de koe gaat. De inwendige sensor moet nog verder ontwikkeld worden zodat deze een heel koeienleven meegaat.

Eerder ingrijpen bij ziekte

Scheurwater verwacht dat de sensoren in de toekomst een goed hulpmiddel kunnen zijn voor veehouders om op grote schaal de gezondheid en het welzijn van hun koeien in de gaten te houden. Met de informatie die de sensoren verzamelen, kunnen veehouders en dierenartsen de gezondheid van koeien beter monitoren en dus eerder ingrijpen. Ook voor wetenschappers kunnen de sensoren uitkomst bieden. Zij kunnen hiermee het gedrag van koeien op stal en in de wei continu en nauwkeurig bestuderen en daarmee onderzoeken wat een koe nu echt gelukkig maakt.