"Samenwerken is de manier om de uitdagingen van vandaag te overwinnen"

Overal ter wereld zullen we de komende jaren rekening moeten houden met de gevolgen van de klimaatverandering: van extreme droogte tot overstromingen, van biodiversiteitscrises tot zelfs ernstige gevolgen voor de volksgezondheid. Door de grotere dichtheid van mensen en bakstenen zijn de uitdagingen van de klimaatverandering in stedelijke gebieden anders dan op het platteland. Niki Frantzeskaki, hoogleraar Regional and Metropolitan Governance and Planning aan de Universiteit Utrecht, richt zich op deze stedelijke vraagstukken als gevolg van klimaatverandering. Hoe houden we het leefbaar in de stad?

"Een stad is vaak een verzameling van contrasten en heeft een interessante dynamiek. Je ziet gebieden in een stad waar veel aandacht is voor problemen als gevolg van klimaatverandering; die plekken zijn vaak een broeikas van de positieve verandering die we willen bereiken. Maar slechts een paar straten verder is een gebied waar ze erg vasthouden aan het verleden. Deze tegenstellingen prikkelen mij. Natuurlijk heeft elke stad zijn eigen realiteit en identiteit. Maar tegelijkertijd zie je een wereldwijde beweging van empowerment van steden. Duurzaamheid wordt steeds belangrijker."

"Momenteel ben ik veel bezig met het mainstreamen van de duurzaamheidstransitie in de stedenbouw", legt Frantzeskaki uit. "Stadsplanners houden rekening met zaken als veiligheid en bereikbaarheid. Ik wil dat onderwerpen als klimaatadaptatie, sociale innovatie-initiatieven en nature-based solutions net zo logisch worden om aan te denken. Gelukkig richten gemeenten zich steeds meer op duurzaamheid, en die beweging moet ook door het academische veld worden ondersteund. Ik zeg bewust ook, want om deze crisis aan te pakken hebben we de kennis van iedereen nodig, niet alleen die van experts.

Biodiversiteitscrisis

Frantzeskaki is momenteel coördinerend hoofdauteur voor de evaluatie van de transformatieve verandering van het IPBES. IPBES is een zusterorganisatie van het IPCC, en richt zich op biodiversiteitskwesties zoals de dreigende biodiversiteitsverliescrisis. Op 13 oktober 2022 kregen het IPCC en het IPBES de Gulbenkian Prize for Humanity 2022, als erkenning voor de "rol van de wetenschap in de frontlinie bij de aanpak van de klimaatverandering en het verlies aan biodiversiteit."

"Het verlies aan biodiversiteit is een van de grootste en meest bedreigende problemen op de planeet; voor voedselsystemen, voor de natuur, voor de menselijke gezondheid en de gezondheid van de planeet. We moeten dringend de noodzakelijke transformatieve veranderingen identificeren, begrijpen wat deze transformaties tegenhoudt en hoe we ze sneller vooruit kunnen helpen. In mijn onderzoek richt ik me op klimaatadaptatie in steden, waarbij ik gebruik maak van verschillende benaderingen van planning en bestuur. Dingen als partnerschappen of toekomstverkenningen, maar ook op nature based solutions of koolstofarme oplossingen. Veel steden zetten in toenemende aantallen mooie stappen, maar nu moeten we de gewaagde stappen zetten."

Samenwerking is de sleutel

Frantzeskaki trad in januari van dit jaar in dienst bij de Universiteit Utrecht. Zij deed internationale ervaring op bij onder meer de Swinburne University of Technology in Melbourne, Australië, Monash University, Melbourne Australië, Erasmus Universiteit in Rotterdam, Technische Universiteit Delft en Cornell University in Ithaca, VS. Tijdens haar loopbaan heeft zij gewerkt met steden in Brazilië en Japan, met Melbourne en Adelaide in Australië, en met verschillende Europese steden, waaronder Rotterdam, Glasgow, Aberdeen, Antwerpen, Genk, Thessaloniki en Ioannina. Hiermee brengt zij een schat aan internationale en transdisciplinaire ervaring mee. "Wat ik erg aangenaam vond in mijn welkom hier, is dat academische vrijheid in Utrecht een gegeven is. Deze vrijheid wordt zeer gewaardeerd en gewaarborgd. Daarnaast is samenwerking, zowel binnen als buiten de universiteitsmuren, ingebed in het DNA van de universiteit. Ik heb ervaren dat samenwerking de manier is om impactvolle wetenschap te bedrijven, voor de samenleving en het welzijn van de mensheid, zodat we de huidige en toekomstige crises kunnen overwinnen."