Pro-actief risicobeheer nodig om de gevolgen van extreme overstromingen en droogtes te beperken

Overstromingen en droogtes nemen toe in vele delen van de wereld en veroorzaken ernstige schade. Uit een nieuwe studie blijkt dat het afstemmen van risicobeheersmaatregelen op de ergste overstroming of droogte die zich tot dusver heeft voorgedaan, niet volstaat om de gevolgen van nooit eerder voorgekomen gebeurtenissen te beperken. Dr. Michelle van Vliet deed mee aan dit onderzoek, dat vandaag in Nature gepubliceerd wordt.

Het is erg moeilijk om het effect te beperken van extreme gebeurtenissen als er nog nooit eerder een dergelijke natuurramp heeft plaatsgevonden in hetzelfde gebied, blijkt uit het onderzoek dat werd geleid door het Duitse Onderzoekscentrum voor Geowetenschappen (GFZ). Ten eerste is de huidige infrastructuur waaronder dammen en stuwmeren, ontworpen voor een maximum-grens, en zodra die drempel wordt overschreden, worden zijn ze niet meer doeltreffend. Ten tweede wordt risicobeheer meestal reactief ingevoerd of aangepast na grote overstromingen en droogtes, terwijl proactieve, anticiperende strategieën nog zeldzaam zijn. Dit is gedeeltelijk te wijten aan een cognitieve bias die verband houdt met de vroegere zeldzaamheid van zulke extreme gebeurtenissen, alsook met de aard van de menselijke risico-perceptie.

Het onderzoek was een grootschalige internationale samenwerking door onderzoekers van de International Association of Hydrological Sciences (IAHS). Michelle van Vliet, fysisch geograaf en universitair hoofddocent aan de Universiteit Utrecht, maakte een analyse en vergelijking van de effecten van droogtes op de waterkwaliteit van de Maas en de Rijn, die als casestudy in deze Nature-studie is opgenomen. Uit het onderzoek is een unieke dataset ontstaan van twee opeenvolgende extreme overstromings- of droogtegebeurtenissen in hetzelfde gebied. Regio's met grote verschillen in bevolkingsdichtheid, socio-economische, klimatologische en hydrologische omstandigheden op alle continenten werden bestudeerd. De analyses bevestigden de veronderstelling dat adequaat risicobeheer over het algemeen helpt om de schade te beperken.

Er werden ook twee succesverhalen onderzocht, waarbij de schade minder was ondanks een hoger risico in de tweede gebeurtenis. Drie succesfactoren werden vastgesteld: een doeltreffend beheer van risico's en noodsituaties, hoge investeringen in structurele en niet-structurele maatregelen, en verbeterde systemen voor vroegtijdige waarschuwing en real-time controle.