Pionieren onder poolijs bij Antarctica – essentieel onderzoek voor toekomst Aarde

Hoe zal de West-Antarctische ijskap (WAIS) zich gedragen naarmate onze aarde steeds verder opwarmt? Dat gaat een groot internationaal team van wetenschappers, waaronder Utrechtse aardwetenschapper Francesca Sangiorgi, onderzoeken in het SWAIS2C project. Dit najaar wordt er voor het eerst een boring gedaan in het land onder de WAIS. Deze boorkernen bevatten informatie die essentieel kan zijn voor onze toekomst, maar die tot nu toe onmogelijk te verkrijgen waren. Ze dienen als tijdlijn van het vroegere klimaat, tot wel 3 miljoen jaar geleden. Door warmere perioden zo gedetailleerd mogelijk te reconstrueren worden voorspellingen voor de WAIS, en daarmee onze opwarmende aarde, nauwkeuriger. “En dat is essentieel, want de WAIS bevat genoeg ijs om de zeespiegel met 4 meter te laten stijgen,” aldus Sangiorgi.

West Antarctica smelt hard, en is daarmee een van de gevoeligste plekken voor klimaatverandering wereldwijd. Om meer te begrijpen over de bijdrage van Antarctica aan de stijging van de zeespiegel, zal een technisch team dit najaar tot 200 m diep boringen uitvoeren bij de zuidoostelijke rand van de Ross Ice Shelf. Hiermee worden geologische gegevens verzameld van veranderende sedimenten die de klimaatomstandigheden weerspiegelen op het moment dat ze werden gevormd. De hoop is dat deze gegevens belangrijke inzichten zullen verschaffen in het verleden van West-Antarctica en de toekomst van de aarde.

Omdat we nog zo weinig weten over het gedrag van de WAIS onder warmere omstandigheden, en de ijskap genoeg ijs bevat voor een zeespiegelstijging tot 4 meter, maken we ons grote zorgen

Kleine aquatische organismen

Francesca Sangiorgi is een van de onderzoekers die bijdraagt aan dit project met haar unieke expertise. Ze heeft ruime ervaring in onderzoek naar fossielen van kleine planktonische organismen: “Deze microalgae die in het oceaanwater hebben geleefd zeggen veel over het toenmalige klimaat,” vertelt ze. “Het zegt iets over de temperatuur van het water, het smelten van het ijs, hoeveel oppervlakte van de zee toen bedekt was met ijs, dat soort dingen.” Omdat er nog niet eerder geboord is op deze plek is de precieze periode die wordt onderzocht nog onzeker, “maar we denken de laatste 2 à 3 miljoen jaar te halen. Er waren toen perioden (superinterglacials) die net zo warm, of zelfs warmer, waren als wij verwachten dat het wordt aan het eind van deze eeuw. Omdat we nog zo weinig weten over het gedrag van de WAIS onder warmere omstandigheden, en de ijskap genoeg ijs bevat voor een zeespiegelstijging tot 4 meter, maken we ons grote zorgen.”

Niet zonder risico

Het is nog niet eerder gelukt om onder de WAIS boorkernen te verzamelen, omdat de ijskap die het zeeoppervlak bedekt geen stabiele ondergrond biedt voor de boorapparatuur. "Onze aanpak van het boren is nieuw en niet zonder risico, maar het is de enige manier waarop we die kritieke monsters kunnen nemen. Als we slagen en kunnen bewijzen dat dit nieuwe boorsysteem werkt, opent het nieuwe mogelijkheden om belangrijke gegevens over klimaatverandering en ijskapdynamica te verzamelen op andere afgelegen locaties in Antarctica," zegt Richard Levy, co-hoofdwetenschapper van het SWAIS2C project.

Meer dan 120 mensen van ongeveer 35 internationale onderzoeksorganisaties werken samen aan het SWAIS2C-project. SWAIS2C brengt onderzoekers samen uit Nieuw-Zeeland, Nederland, de Verenigde Staten, Duitsland, Australië, Italië, Japan, Spanje, de Republiek Korea, en het Verenigd Koninkrijk. Het onderzoeksteam noemt SWAIS2C the discovery for our lifetime (de ontdekking voor ons leven) en hoopt dat de resultaten als leidraad zullen dienen voor plannen om ons aan te passen aan de onvermijdelijke zeespiegelstijging, terwijl ze tegelijkertijd de noodzaak versterken om de uitstoot van broeikasgassen wereldwijd te beperken.