Op zoek naar een dieet dat autisme voorkomt

Autisme voorkomen door bij de jonge risicogroep het dieet aan te passen - dat is het einddoel van een groot onderzoeksproject waar de Universiteit Utrecht aan deelneemt. Het onderzoek krijgt een beurs van 14,2 miljoen euro van de Europese Commissie en ging afgelopen week officieel van start.  

- Dit artikel is geupdate op 10 mei 2022 -

Wereldwijd heeft 1 op de 59 kinderen een autismespectrumstoornis. Dat kan voor problemen zorgen bij de betreffende kinderen en hun families. Daarnaast zijn er ook financiële gevolgen: volgens een studie van de London School of Economics zijn de maatschappelijke kosten van autismespectrumstoornissen hoger dan die van kanker, hartziekten en beroertes samen. Op dit moment is er geen behandeling die autisme kan voorkomen, of de kans erop verkleint.

Het nieuwe onderzoeksproject GEMMA (Genome, Environment, Microbiome and Metabolome in Autism) wil dat veranderen. GEMMA is het eerste project dat onderzoek naar DNA, RNA, eiwitten en bacteriën combineert met omgevingsdata. Dat moet tot een uitgebreide analyse leiden van de rol die darmbacteriën en het afweersysteem spelen bij het ontstaan van autisme.

'Veel kinderen met autisme hebben ook last van darmproblemen. Hoe dat precies komt, gaan we onderzoeken'

“Het is bekend dat darmbacteriën mogelijk een rol spelen bij het ontstaan van autisme”, zegt Aletta Kraneveld, hoogleraar Interdisciplinaire Translationele Farmacologie bij Farmaceutische Wetenschappen aan de Universiteit Utrecht. Kraneveld trekt het preklinische onderdeel van deze studie. “Veel kinderen met autisme hebben ook last van darmproblemen zoals diarree, constipatie of buikpijn. Autisme is een aandoening in de hersenen en de precieze link met de darm is nog onbekend – zeker is wel dat darmbacteriën en ons afweersysteem hier een belangrijke rol in spelen. Hoe dat precies werkt, gaan we onderzoeken.”

Het doel is om met die kennis tot gepersonaliseerde behandelplannen te komen en om met een dieetinterventie de darmproblemen te verminderen – en daarmee ook de kans op autisme te verkleinen. Daarnaast moet dit onderzoeksproject de diagnose van een autismespectrumstoornis makkelijker maken.

Er zullen in totaal 600 kinderen met een verhoogd risico op autisme deelnemen aan het onderzoek.

Preklinisch

Kraneveld is verantwoordelijk voor het preklinische deel van het onderzoek. In samenwerking met het INRA-instituut in Parijs wordt met behulp van poeptransplantatie in muizenstudies  uitgezocht wat de rol van darmbacteriën en het afweersysteem is bij de ontwikkeling van autistisch gedrag. Dit model zal gebruikt worden om te onderzoeken welke voeding invloed heeft op de darmbacteriën en mogelijk op de ontwikkeling van autisme. Later kunnen de resultaten van deze proeven vertaald worden naar een klinische studie met patiënten.

GEMMA is een onderzoeksconsortium van in totaal zestien publieke, private en patiëntinstellingen uit Europa en de Verenigde Staten. Aletta Kraneveld haar onderzoek valt binnen het onderzoeksdomein One Health van het interdisciplinaire onderzoeksthema Life Sciences, en de onderzoekshub Future Food - dat een onderdeel is van onderzoeksthema Pathways to Sustainability.