Onderzoek naar risico’s vogelgriep bij huiskatten

De Faculteit diergeneeskunde voert in opdracht van het ministerie van LNV een onderzoek uit naar de aanwezigheid en de risico’s van vogelgriep bij huiskatten. Gezien de mogelijke zoönotische risico’s vindt minister Adema het belangrijk om hier meer inzicht in te krijgen.

Vooralsnog is het risico van overdracht van vogelgriep tussen dieren en mensen laag. Er zijn geen gevallen bekend waarbij mensen besmet zijn geraakt door contact met een kat. Ook zijn er tot nu toe in Nederland geen meldingen geweest van zieke of dode katten met vogelgriep.

Toch wil het ministerie graag meer inzicht in besmettingen bij huiskatten, juist omdat deze katten in zeer nauw contact met mensen komen. Het onderzoek wordt uitgevoerd onder leiding van Josanne Verhagen van de afdeling Virologie en Els Broens van het Veterinair Microbiologisch Diagnostisch Centrum (VMDC) van de Faculteit Diergeneeskunde. Els Broens, hoofd van het VMDC: “We vragen dierenartsenpraktijken waarmee we samenwerken om bloedsamples op te sturen van huiskatten die buiten komen. Natuurlijk gebeurt dit alleen met toestemming van de eigenaar. Als katten die buitenkomen vogels vangen met vogelgriep is er kans dat ze een besmetting oplopen. We zijn extra geïnteresseerd in katten uit waterrijke gebieden met veel wilde vogels.” Komende maanden willen de onderzoekers 200 tot 300 samples onderzoeken op afweerstoffen tegen het vogelgriepvirus.

Eerder onderzoek

Bij eerder onderzoek door de Faculteit Diergeneeskunde onder 1500 katten in de periode 2020-2023  zijn katten gevonden met afweerstoffen tegen het vogelgriepvirus. Het gaat voornamelijk om zwerfkatten (zonder eigenaar). Deze katten werden tijdens een castratieproject onderzocht op afweerstoffen tegen verschillende virale infecties, waaronder vogelgriep. De zwerfkatten waren afkomstig van 72 verschillende locaties.

Van de 701 onderzochte zwerfkatten bleken 83 zwerfkatten afweerstoffen te hebben tegen het vogelgriepvirus. Een aantal van de onderzochte zwerfkatten had milde ziekteverschijnselen, maar niet specifiek voor vogelgriep. Het eten van besmette dode vogels is een aannemelijke besmettingsroute voor deze zwerfkatten. Een analyse naar verschillende risicofactoren wees uit dat zwerfkatten afkomstig uit natuurgebieden gemiddeld vaker afweerstoffen tegen het vogelgriepvirus hadden zwerfkatten uit andere leefgebieden, zoals een veehouderij, vakantiepark of industriegebied.

Bij huiskatten hadden 4 van de 814 onderzochte bloedmonsters afweerstoffen tegen het vogelgriep virus. De bloedmonsters van de huiskatten werden om uiteenlopende redenen naar de Faculteit opgestuurd voor bloedonderzoek. Deze waren dus geen onderdeel van het castratieproject, maar zijn als controlegroep aan dit onderdeel van het onderzoek toegevoegd. Bij de huiskatten was er een oververtegenwoordiging van katten uit stedelijke gebieden in de Randstad en het is niet bekend of deze katten buiten kwamen en dus mogelijk contact hadden met (wilde) vogels. Met het nieuwe onderzoek bij huiskatten die buitenkomen wil de faculteit hierin meer inzicht krijgen. Het onderzoek is naar verwachting medio 2024 afgerond.

Alert blijven

In drie Poolse steden zijn in het voorjaar van 2023 katten doodgegaan met verschijnselen die passen bij vogelgriep. De Poolse autoriteiten hebben aangegeven dat 35 katten positief zijn getest op hoogpathogene vogelgriep (HPAI) virus, type H5N1. Ondanks dat de virussen van verschillende katten erfelijk nauw verwant waren, is er geen gemeenschappelijke besmettingsbron gevonden. Een deel van de dode Poolse katten kwam niet buiten, wat een besmetting door wilde vogels onwaarschijnlijk maakt. In de afgelopen periode zijn er ook besmettingen bij katten gemeld in andere landen, zoals in Frankrijk, Italië, Canada en Zuid-Korea.

Hoewel er tot nu in Nederland toe geen meldingen zijn geweest van zieke of dode katten met vogelgriep, is het voor eigenaren van katten die buiten komen belangrijk om alert te blijven rondom contact met zieke vogels. Het ministerie van LNV adviseert katteneigenaren om naar de dierenarts te gaan als er ziekteverschijnselen op treden. Informatie voor eigenaren over vogelgriep bij katten is terug te vinden op de website van de Rijksoverheid.