Nieuwsflash faculteit Bètawetenschappen: Speur mee naar zwarte gaten, en meer
Kort nieuws
Bij de faculteit Bètawetenschappen van de Universiteit Utrecht houden we je graag op de hoogte van de allernieuwste ontwikkelingen, spraakmakende doorbraken en bijzondere prestaties binnen ons onderzoek en onderwijs. In deze nieuwsflash vind je korte updates over verschillende onderwerpen, als aanvulling op de meer uitgebreide artikelen in onze nieuwsfeed.
Speur mee naar zwarte gaten
Iedereen kan met de app ‘Black Hole Finder’ mee speuren in de ruimte naar, bijvoorbeeld nieuwe zwarte gaten. Via telescopen die over de hele wereld staan opgesteld komen doorlopend beelden van de ruimte binnen. Soms is daarop iets nieuws te zien. Computerprogramma’s maken een eerste selectie van beelden die mogelijk interessant zijn. Vervolgens bestuderen wetenschappers de beelden om te zien of er daadwerkelijk iets nieuws te zien is. Helaas kunnen deze programma’s een werkelijke gebeurtenis, zoals een botsing tussen neutronensterren, nog moeilijk onderscheiden van optisch bedrog. Precies daarbij kunnen burgerwetenschappers helpen. In de nieuwe app zien zij de eerste selectie van beelden en beoordelen ze of er inderdaad een interessante gebeurtenis in beeld is. Wanneer meerdere gebruikers een beeld als interessant aanmerken, wordt het voorgelegd aan de betrokken sterrenkundigen.
De app geeft de gebruiker voorbeelden van sterrenkundige gebeurtenissen en legt uit wat daarop te zien is. Zo leren de deelnemers om mee te speuren en nieuwe ontdekkingen te doen. Voorkennis is niet nodig: iedereen die nieuwsgierig is en zin heeft zich te verdiepen in de ruimte kan meedoen. “Het mooie is dat iedere gebruiker van de app de wetenschap helpt door een goede selectie te maken en tegelijkertijd de bestaande selectieprogramma’s traint. Data van de deelnemers worden namelijk opnieuw gebruikt voor machine learning. Zo worden die systemen steeds beter in het beoordelen van de beelden”, licht Stefan Vandoren toe. Hij is bij het project betrokken vanuit het Dutch Black Hole Consortium. “Hoe meer gegevens, hoe beter. Het succes hangt af van het aantal gebruikers. We hopen dan ook op veel deelnemers, wereldwijd.” De app Black Hole Finder is gratis beschikbaar voor Apple en Android.
Al tientallen bètadocenten geworven via gratis omscholing universiteiten
Drie jaar geleden zijn de elf bètafaculteiten in Nederland een initiatief gestart om meer eerstegraadsleraren in de bètavakken op te leiden: Bèta4all. Dat doen ze aan de hand van gratis cursussen die het traject naar een eerstegraadsbevoegdheid aanzienlijk vereenvoudigen en verkorten. Inmiddels zijn via deze route tientallen academici begonnen aan een opleiding tot leraar in een exact vak. De universiteiten hebben nu afgesproken om in elk geval tot 2030 met het programma door te gaan.
“Er is een groot lerarentekort en dit programma loopt goed. Hier komen honderden cursisten naartoe”, aldus coördinator van de Universiteit Utrecht Ralph Meulenbroeks in DUB. Inmiddels is er ook een talenvariant gestart, Alfa4all, ter voorbereiding op een universitaire lerarenopleiding in een taal. Lees meer in dit artikel in de DUB.
Biomedici en historici werken samen om stigma op lepra in Suriname uit te bannen
De verschillende migratiestromen richting Suriname in de afgelopen vijf eeuwen hebben hun ziektesporen nagelaten. Zo brachten de stromen een diversiteit aan leprastammen mee die nog altijd te vinden zijn in het land. Dit blijkt uit een interdisciplinair onderzoek dat werd uitgevoerd door wetenschapshistorici en biomedische wetenschappers van o.a. de Universiteit Utrecht, het Amsterdam Medisch Centrum én het Academisch Ziekenhuis Paramaribo.
Het onderzoeksteam bestudeerde de oorsprong en verspreiding van lepra in Suriname vanuit historisch perspectief. Daarnaast voerde het team genetisch onderzoek (PCR-genotyping en whole-genome sequencing) uit aan biopten van mensen met lepra. De volledige integratie van historisch onderzoek en laboratoriumonderzoek is volgens projectleider Toine Pieters vernieuwend: “Het ligt niet voor de hand dat moleculair genetisch en medisch onderzoek onlosmakelijk onderdeel is van een wetenschapshistorisch project.”
Lepra is een ziekte waar een groot stigma omheen hangt. De onderzoekers hopen dat hun resultaten helpen om het stigma weg te nemen en aandacht te genereren voor een One Health benadering van de ziekte.