Eerste 8 maanden coronacrisis: veerkrachtige relaties en gezinnen

Ongeveer tweeënhalf miljoen Nederlandse gezinnen zitten sinds de start van de coronacrisis regelmatig thuis. Deze crisis heeft het dagelijks leven van paren en gezinnen in Nederland ingrijpend veranderd: werk, school en privéleven moeten op dezelfde locatie worden gecombineerd. Esther Kluwer, sociaal psycholoog aan de Universiteit Utrecht en bijzonder hoogleraar aan de Radboud Universiteit, onderzocht met collega’s wat de impact van de coronacrisis op Nederlandse relaties en gezinnen is. Kluwer: “In combinatie met toekomstonzekerheid, werkdruk en mogelijk ziekte of financiële zorgen, kan de stress thuis behoorlijk toenemen.”

De Utrechtse psychologe werkte binnen dit project, dat mogelijk is gemaakt door de ZonMw subsidie ‘COVID-19: Wetenschap voor praktijk’, samen met onderzoekers van de Radboud Universiteit, Universiteit Utrecht en professionele organisaties voor relatie- en gezinstherapie, NVRG en EFT Nederland. Kluwer: “Met online vragenlijsten deden we onderzoek naar de ervaringen van samenwonende en getrouwde stellen (1002 respondenten), met en zonder thuiswonende kinderen, in juli en in oktober 2020.”

Meerderheid rapporteert geen of positieve veranderingen in partner- en gezinsrelaties door coronacrisis.

Veerkrachtig

Kluwer stelt dat in hun onderzoek het beeld van veerkrachtige relaties en gezinnen tijdens de eerste acht maanden van de coronacrisis overheerst. “Er is veel veranderd door de coronacrisis: men besteedt meer tijd aan huishouden en kinderen, ervaart meer werkdruk en heeft minder sociale contacten. Desondanks rapporteert de meerderheid van de respondenten ofwel geen ofwel positieve veranderingen in partner- en gezinsrelaties door de coronacrisis. Men heeft meer tijd voor elkaar en deelt meer dingen met elkaar dan voor de crisis.”

Stress

Tegelijkertijd rapporteert zo’n 10% een negatieve impact en meer relatie- en gezinsproblematiek met mogelijk een grote ‘verborgen’ impact. “Stress en spanning, bijvoorbeeld door werk, gezondheid, of financiën, hangt consistent samen met een meer negatieve impact van de coronacrisis, meer relatie- en gezinsproblematiek en meer verbaal partnergeweld.” Dit is, zo stelt Kluwer, echter met name het geval wanneer stress gepaard gaat met weinig externe sociale steun, en wanneer partners samen niet goed kunnen omgaan met stress. “Aandacht van overheid en professionals voor maatregelen die de sociale steun van mensen buiten het eigen huishouden versterken en die de stress-regulatie van stellen en ouders verbeteren is cruciaal.”

Relatie- en gezinstherapie

Het gebruik van, en de behoefte aan, hulpverlening voor relatie- en gezinsproblematiek was in deze steekproef beperkt. Ook schatten de respondenten de effectiviteit van hulpverlening lager in dan wat bekend is uit wetenschappelijk onderzoek. Kluwer: “Een publiekscampagne en/of informatievoorziening door overheid en professionals over relatie- en gezinstherapie verdient aanbeveling, juist om risicogroepen te bereiken.” Daarnaast zijn de wachttijden voor professionele hulp een aandachtspunt, en zou kostenvergoeding professionele hulp bij relatie- en gezinsproblemen beter bereikbaar maken volgens veel respondenten.

Het is goed denkbaar dat negatieve effecten op relaties en gezinnen pas in het voorjaar van 2021 zichtbaar worden.

Corona-moeheid

De huidige resultaten geven een stabiel beeld tijdens de eerste acht maanden van de coronacrisis. Maar Kluwer houdt een slag om de arm: “Het is goed denkbaar dat stress en ‘corona-moeheid’ met het langer duren van de crisis harder toeslaan en dat negatieve effecten op relaties en gezinnen pas in het voorjaar van 2021 zichtbaar worden. Daarom hebben we in februari 2021 een derde meting uitgevoerd, waarvan de resultaten binnenkort worden verwacht.”

Het onderzoeksrapport beschrijft voorlopige resultaten die nog niet wetenschappelijk (via peer review) zijn gepubliceerd. Conclusies kunnen nog wijzigen.