Anti-schimmel medicijn gaat (anti)viraal
Onderzoekers Jeroen Strating en Lucian Albulescu uit de groep van Frank van Kuppeveld (afdeling Virologie, departement Infectieziekten & Immunologie, faculteit Diergeneeskunde) hebben middels een internationale samenwerking ontdekt dat het veelgebruikte anti-schimmel medicijn Itraconazol (ITZ) ook een remmende werking heeft op enterovirussen zoals het poliovirus, coxsackievirussen (myocarditis en encefalitis) en rhinovirussen (verkoudheid).
Remming tumorgroei
Er bestaat een groeiende belangstelling om medicijnen, die al jaren gebruikt worden en veilig zijn bevonden, ook voor andere doeleinden aan te wenden. Daarom hebben de onderzoekers een groot aantal medicijnen gescreend die zijn goedgekeurd door de U.S. Food and Drug Administration. Hierbij is onderzocht of de medicijnen een antivirale werking hebben tegen enterovirussen. Het medicijn ITZ werd geïdentificeerd als een nieuwe remmer van enterovirussen. ITZ remt schimmelgroei doordat het een enzym (CYP51) remt dat betrokken is bij de vorming van ergosterol, een essentieel onderdeel van het celmembraan van schimmels. Onlangs is ontdekt dat ITZ ook de groei van een aantal tumoren kan verminderen omdat dit middel de angiogenese (ingroei van nieuwe bloedvaten in de tumor) remt. Momenteel wordt dit klinisch getest.
Remming virusgroei
ITZ remt virusvermeerdering niet door middel van de bekende aangrijpingspunten. In plaats daarvan identificeerden de onderzoekers het oxysterol bindende eiwit (OSBP) en het OSBP-gerelateerde eiwit 4 (ORP4) als nieuw aangrijpingspunt van ITZ. Ze kwamen erachter dat ITZ een remmende werking heeft op de werking van OSBP, namelijk het transport van de lipiden cholesterol en fosfatidylinositol-4-fosfaat (PI4P) tussen celmembranen. In geïnfecteerde cellen remde ITZ de ophoping van cholesterol op replicatie organellen (door het virus gevormde structuren die essentieel zijn voor de vermenigvuldiging van het virus). Een virus van een andere familie dat ook afhankelijk is van de activiteit van OSBP om werkende replicatie organellen te vormen, het hepatitis C virus, werd ook geremd door ITZ. Of de anti-tumor activiteit van ITZ gerelateerd is aan de remmende werking op OSBP is nog niet bekend en zal verder moeten worden onderzocht.
Deze bevinding is gepubliceerd in het vooraanstaande wetenschappelijk tijdschrift Cell Reports. Het onderzoek sluit nauw aan bij het strategische onderzoeksthema Life Sciences van de Universiteit Utrecht.
