Geopolitiek perspectief maakt energietransitie nog urgenter

De Russische invasie van Oekraïne doet ons afvragen of we onze afhankelijkheid van ondemocratische staten voor onze energievoorziening niet sneller moeten verminderen. Hoogleraar Maarten Hajer (faculteit Geowetenschappen) legt bij het NOS Radio 1 Journaal uit hoe we de onafhankelijkheid van Rusland, en daarmee de energietransitie, kunnen versnellen.

Oorlogseconomie

We zijn wakker geworden voor de afhankelijkheid die wij zelf hebben opgebouwd van olie en gas uit in dit geval Rusland, stelt Hajer. Dat we daarmee nog een reden zien dat de energietransitie een goed idee is, is volgens Hajer dan ook heel positief. Tegelijkertijd verwacht Hajer dat als we – ondanks onze ambitieuze doelen – de klimaatplannen niet anders gaan aanpakken, het bijna niet mogelijk is om de energietransitie nog sneller te laten verlopen dan we al van plan zijn te doen: We zullen onconfessioneel moeten gaan nadenken hoe we die doelstellingen gaan halen. […] Er moet bijna een oorlogseconomie van gemaakt worden.

Freiheitsenergie

Voor het behalen van deze doelstellingen, kunnen we veel leren van Duitsland. Volgens Hajer is de beslissing van de Duitse bondsregering om 100 miljard euro extra te investeren in defensie op vele manieren uniek en historisch: Christian Lindner, de minister van Financiën die al dat geld beschikbaar heeft gesteld, sprak afgelopen zondag over Freiheitsenergie. Daarmee bedoelde hij dat Duitsland energie moet gaan gebruiken die past bij een vrij land en daar past volgens Lindner die olie en gas uit Rusland niet bij. In Duitsland wordt er daarmee een koppeling gemaakt tussen de energietransitie enerzijds en de geopolitieke onafhankelijkheid anderzijds. Ik denk dat dit voor de energietransitie goed nieuws is omdat er daarmee ook op een andere manier wordt gekeken naar maatregelen als isolatie dan als je het alleen maar vanuit het klimaatperspectief bekijkt, stelt Hajer.

Alle hens aan dek

Met de Nederlandse doelstelling van anderhalf miljoen gasloze woningen in 2030 en zeven miljoen geïsoleerde woningen in 2050, is het volgens Hajer dan ook alle hens aan dek. Het probleem is niet dat we geen geld klaar hebben staan, maar dat we die handen naar dat dek moeten zien te krijgen. Op dit moment zijn er te weinig mensen opgeleid, met name op het mbo zullen we iets anders moeten gaan doen om scholieren veel meer te stimuleren om hun toekomst te gaan zien in de energietransitie, aldus Hajer.

De isolatie van de gebouwde omgeving is een winstverdriedubbelaar. Je hebt het positieve klimaateffect, de geopolitieke onafhankelijkheid en het gaat hier ook heel erg om rechtvaardigheid.

Hajer stelt dat we hen moeten gaan leren hoe we in Nederland gas kunnen besparen in bijvoorbeeld kunstmestfabrieken, de land- en tuinbouw en bovenal in woningen: De isolatie van de gebouwde omgeving is een winstverdriedubbelaar. Je hebt het positieve klimaateffect, de geopolitieke onafhankelijkheid en het gaat hier ook heel erg om rechtvaardigheid. De mensen met de slechtste woningen betalen immers de hoogste prijs aan gas en die gasprijs gaat nog verder omhoog dan die nu al is.

Elektriciteit centraal

Als we onze woningen uiteindelijk niet meer met gas verwarmen moeten we volgens Hajer logischerwijs gaan nadenken hoe we dat anders gaan doen: Eigenlijk ga je zien dat op allerlei dossiers elektriciteit centraal gaat worden. Met name bij windmolens op de Noordzee moeten we veel groter gaan denken dan we nu al doen. Daar zit heel veel wind in het systeem en kunnen we heel duurzaam de elektriciteit van af blijven halen in de tientallen jaren dat we die nodig gaan hebben.