Promotie: Werken aan het welzijn van zorgmedewerkers

Op vrijdag 31 mei 2024 om 12.15 uur verdedigt Henrico van Roekel zijn proefschrift ‘Working on Well-being. Using Empowerment and Behavioral Insights as Leadership Approaches to Improve the Well-being of Healthcare Employees.’

Hoewel zorgmedewerkers een onschatbare bijdrage leveren aan het welzijn van patiënten, komt hun eigen welzijn steeds meer onder druk te staan. Dat bleek ook weer tijdens een crisis zoals de coronapandemie. Hoewel dit vaak en veel geconstateerd is in onderzoek en in de media, blijft de vraag: hoe zorgen we beter voor zorgmedewerkers?

Met zijn proefschrift Working on well-being wil Henrico van Roekel allereerst het inzicht in het welzijn van werknemers in de gezondheidszorg verdiepen. Daarnaast bestudeert hij twee strategieën die leidinggevenden kunnen inzetten om welzijn te verbeteren. Enerzijds is dat empowerment: het in hun kracht zetten van medewerkers door ze meer ruimte in hun werk te geven om zelf beslissingen te nemen. Anderzijds zijn dat gedragsinzichten, waarbij leidinggevenden de werkomgeving van medewerkers zo kunnen vormgeven dat het makkelijker wordt om gezond te werken.

Inzicht in welzijn verdiepen

Het promotieonderzoek biedt dus allereerst meer inzicht in het welzijn van zorgmedewerkers. Zo bestudeerde Van Roekel hoe de recente coronacrisis het welzijn van specifieke groepen zorgmedewerkers verschillend beïnvloedde. Zorgmedewerkers die met COVID-patiënten werkten bleken bijvoorbeeld meer slaapproblemen en fysieke uitputting te ervaren. Daarnaast heeft hij het meten van welzijn proberen te innoveren door zelfgeschreven verhalen van zorgmedewerkers te bestuderen met tekst- en taalanalyse software. Deze studie liet bijvoorbeeld zien dat welzijn terug te zien is in iemands taalgebruik: medewerkers met hoger welzijn praten meer in wij-vorm.

Hoe leidinggevenden medewerker welzijn kunnen verbeteren

Vervolgens heeft Van Roekel twee vernieuwende strategieën voor leidinggevenden om medewerkerswelzijn te verbeteren bestudeerd: empowerment en gedragsinzichten. Zijn onderzoek laat zien dat je beide strategieën kunt inzetten om welzijn te verbeteren, mits je hierbij rekening houdt met hoe zo’n strategie past in de context en bij de persoon.

Binnen de juiste voorwaarden is empowerment een oplossing. Zo bleek dat empowerend leiderschap, waarbij de leidinggevende medewerkers autonomie geeft, het welzijn van medewerkers kan bevorderen, maar niet tijdens een hevige crisis. Ook laat van Roekel zien dat de bereidheid van medewerkers om zelf leiderschap te tonen afhangt van verschillende factoren. Men wil liever leiderschapstaken vervullen die gaan over relaties (bijv. vertrouwenspersoon worden) dan over taken (bijv. teammeetings voorzitten). 

Ook gedragsinzichten kunnen worden ingezet om welzijn te verbeteren. Specifiek heeft Van Roekel gekeken naar het effect van gedragsinzichten bij twee concrete handelingen: het melden van ongewenst gedrag en het verlagen van emailgebruik. Het melden van ongewenst gedrag van patiënten zou je kunnen verhogen door medewerkers te herinneren aan hun motivatie om anderen te helpen of bij te dragen aan de maatschappij. En in een experimentele studie over emailgebruik ontwikkelde Van Roekel verschillende nudges (subtiele duwtjes in de rug) om medewerkers in een grote ouderenzorgorganisatie minder te laten mailen.

Adviezen voor leidinggevenden

Met zijn onderzoek probeert Van Roekel leidinggevenden in de zorg meer tools te geven om het welzijn van medewerkers positief te beïnvloeden. Dat zijn enerzijds tools om welzijn beter te meten. Leidinggevenden kunnen met behulp van de inzichten uit het proefschrift zelf de bril van een wetenschapper opzetten en eigen onderzoek uitvoeren om hun medewerkers beter te begrijpen. Anderzijds zijn empowerment en gedragsinzichten twee concrete strategieën die leidinggevenden, mits gepast, kunnen inzetten om welzijn te bevorderen.

Uiteindelijk wil Van Roekel met dit proefschrift bijdragen aan het welzijn van zorgmedewerkers, een urgente uitdaging voor de sector. Het welzijn van patiënten of cliënten in zorgorganisaties is immers ondenkbaar zonder passende zorg voor het welzijn van de medewerkers zelf.

Henrico van Roekel is als universitair docent en promovendus verbonden aan het departement Bestuurs- en Organisatiewetenschap (USBO).