Promotie: Hoe professionele standaarden werken in de medische praktijk

Op 28 oktober 2020, 12.45 uur zal Marlot Kuiper MSc haar proefschrift Connective Routines. An Ethnographic Analysis of how Professional Standards Work in Medical Practice verdedigen.

Dit proefschrift analyseert of standaardisatie van dienstverlening een manier is om fouten te voorkomen, en de kwaliteit van operatieve zorg te verbeteren. Dat is relevant, gegeven de uitdagingen waar medische dienstverlening zich voor gesteld ziet: het verlenen van (operatieve) zorg is complex, de kwaliteitseisen zijn hoog, medische professionals mogen geen fouten maken, professionaliteit wordt niet zonder meer vertrouwd.  

Standaarden in de vorm van bijvoorbeeld checklists hebben massaal hun intrede gedaan als ‘simpele’ oplossingen om dienstverlening te verbeteren. Checklists schrijven voor hoe professionals moeten werken, bijvoorbeeld met betrekking tot veiligheid tijdens het operatieproces. Zulke procedurele standaarden worden geroemd om hun eenvoud, de praktijk is echter weerbarstiger. 

Checklists worden niet automatisch onderdeel van professionele routines en dat is meer dan slechts een ‘implementatieprobleem’. 

Verbindende routines 

Kuiper maakt duidelijk dat er allerlei dynamische processen en reeds bestaande routines zijn waarop nieuwe tools moeten aansluiten, willen ze slagen. Voor de adequate beschrijving van de medische praktijk deed zij etnografisch onderzoek in twee ziekenhuizen en concludeert dat bijvoorbeeld checklists niet ‘simpel’ te implementeren zijn. 

Zij beschrijft een drietal cruciale verbindingen voor het effectief introduceren van nieuwe routines in de medische werkpraktijk: 
 

• De verbindingen tussen de betrokken professionals zijn van groot belang. Zo kunnen professionals verschillende opvattingen van het doel van de checklist hebben. Gaat het bijvoorbeeld om veiligheid, om het team beter te laten functioneren of gaat het om verantwoording over het handelen? En hoe verhouden de checklists zich tot reeds bestaande overlegstructuren en de hiërarchische verhoudingen binnen een team? 
   
• De verbindingen tussen werkpraktijken. Professionals worden geconfronteerd met de implementatie van meerdere, soms strijdige standaarden, waardoor zij prioriteiten moet stellen en maatwerk moeten leveren. Inzicht in de praktijk van de operatiekamer en de betrokkenheid van de professionals zelf bij de implementatie is cruciaal waar het gaat om het inrichten van hun werkstroom. Zij zouden daarnaast getraind kunnen worden in ‘responsiviteit’, zodat dat ze in concrete situaties de juiste beslissingen kunnen nemen.
   
• De verbindingen tussen ‘artefacten’ van standaarden. Staat de checklist op papier, op een poster of in een computerprogramma en wat zijn de gevolgen daarvan? Ook dit speelt een rol in de werkbaarheid van checklists.  

Marlot Kuiper MSc is universitair docent, adviseur en als promovenda verbonden aan het departement Bestuurs- en Organisatiewetenschap van de Universiteit Utrecht.