Promotie: Clinical implementation of new diagnostic modalities in the era of precision oncology; Path to Precision

Het vakgebied van de oncologie in Nederland staat voor een grote uitdaging. In de loop der jaren hebben onderzoekers begrepen dat kanker voornamelijk een ziekte van DNA is. Mutaties in DNA leiden tot ongecontroleerde celgroei, resulterend in de vorming van kankercellen. Hoewel sommige mutaties erfelijk zijn, ontstaan de meeste gedurende het leven door factoren zoals UV-blootstelling of roken. Naarmate dit begrip groeide, nam ook het belang van DNA-onderzoek toe, aanvankelijk voor wetenschappelijke doeleinden om kanker beter te begrijpen. Het werd echter al snel duidelijk dat DNA-onderzoek ook direct ten goede kon komen aan kankerpatiënten. Genen zoals BRCA1 en BRCA2 werden geïdentificeerd als gekoppeld aan familiaire borstkanker, waardoor gepersonaliseerde behandelingen mogelijk werden op basis van DNA-analyse. Bovendien bieden mutaties een veelbelovende weg voor gerichte kankertherapie. Door specifieke genetische signalen te identificeren die kankergroei stimuleren, kunnen behandelingen worden afgestemd om deze signalen rechtstreeks aan te pakken. Deze gepersonaliseerde benadering van behandeling, vaak precisiegeneeskunde genoemd, revolutioneert de kankerzorg. Hoewel DNA-onderzoek in de loop der jaren langzaam is geïntegreerd in de klinische praktijk, is de ontwikkeling ervan de afgelopen tien jaar aanzienlijk versneld. Deze vooruitgang heeft geleid tot een explosie van behandelingsmogelijkheden, waarbij veel nieuwe geneesmiddelen naar verwachting de markt zullen betreden in de komende jaren.

Ondanks deze vooruitgang is het huidige gezondheidszorgsysteem slecht voorbereid op de toestroom van DNA-tests die de komende jaren wordt verwacht. De versnipperde uitbreiding van DNA-tests over verschillende laboratoria heeft geleid tot een gefragmenteerd diagnostisch systeem. Het stroomlijnen van dit proces is essentieel om te voldoen aan de groeiende vraag naar DNA-tests in de kankerdiagnostiek.

Een mogelijke oplossing is whole-genome sequencing (WGS), een uitgebreide DNA-test die het volledige genoom van een patiënt onderzoekt. WGS biedt een vooruitstrevende benadering van diagnostiek, waardoor elke patiënt een grondige DNA-analyse krijgt, ongeacht het type tumor. De haalbaarheid en klinische nauwkeurigheid van WGS werden aangetoond in de 'WIDE'-studie, waar het daarnaast behandelingsopties identificeerde voor 71% van de patiënten met gemetastaseerde kanker. Bovendien detecteerde WGS eerder onbekende erfelijke mutaties, waarbij de diagnostische bruikbaarheid ervan werd benadrukt. Verdere studies richtten zich op de diagnostische waarde van uitgebreid DNA-onderzoek, met name bij complexe kankers zoals sarcomen en gevallen waarbij de primaire tumor onbekend is. Deze studies benadrukten het potentieel van DNA-analyse om behandelingsbeslissingen te sturen en de uitkomsten voor patiënten te verbeteren.

Ondanks deze veelbelovende uitkomsten blijven er uitdagingen bestaan, met name met betrekking tot de integratie van genetische counseling in de routinematige klinische praktijk. Strategieën worden onderzocht om genetische counseling efficiënt op te nemen in het diagnostische proces, waarbij ervoor wordt gezorgd dat alle relevante erfelijke aandoeningen worden gedetecteerd.

De discussie over op DNA gebaseerde precisie-oncologie strekt zich ook uit tot kosteneffectiviteit. Hoewel DNA-tests talloze voordelen bieden, vormen de initiële kosten en onzekere lange termijn besparingen uitdagingen voor grootschalige adoptie. Naarmate de kosten van DNA-sequencing blijven dalen, wordt bredere implementatie echter steeds haalbaarder. Uiteindelijk vereist het realiseren van het volledige potentieel van op DNA gebaseerde precisie-oncologie een gezamenlijke inspanning om logistieke, financiële en ethische uitdagingen te overwinnen. Door opkomende technologieën te omarmen en samenwerking tussen de verschillende zorgsectoren te bevorderen, kan Nederland een vooruitstrevend diagnostisch systeem opzetten dat de voordelen van precisie-oncologie maximaliseert voor alle kankerpatiënten.