In de praktijk: je mond houden is geen optie

Marc Bonten gaat graag in gesprek over wetenschap. Tijdens de pandemie ging hij selectief om met de vele mediaverzoeken die hij ontving. Hij neemt zijn verantwoordelijkheid als wetenschapper om duiding te geven serieus: “Als ik het niet doe, staat daar straks een ander waarvan ik niet weet of ik dat eigenlijk wel zo goed vind”, zegt hij daarover.

Twee tempo’s

Ook vóór de pandemie communiceerde hij actief buiten de gebaande paden van de wetenschap. “Ik schreef blogs over wetenschappelijke artikelen en in 2016 ging ik op Twitter om er meer bekendheid aan te geven” zegt Bonten. Als wetenschapper die graag het gesprek aangaat, signaleert hij een kloof tussen de tempo’s van twee werelden. “Langs de gebaande paden van de wetenschap krijg je nauwelijks discussie. Je levert een stuk in, dat komt maanden onder review en voordat het gepubliceerd is, ben je vaak een jaar verder. Als je dan wilt reageren moet je een ingezonden brief schrijven en weer 3-4 weken wachten voordat je wat hoort. Dan heb je dus eigenlijk helemaal geen discussie, dus dit (lees: bloggen, Twitter) is veel leuker”.

Blijf bij je leest

De pandemie heeft een tussenweg geopend tussen de snelle en ongecontroleerde sociale media en het trage, streng gecontroleerde wetenschappelijke forum. “Er ging een wereld open van preprints, webinars, fora, ..”. In die wereld voelde Bonten zich thuis. Hij houdt zich als onderzoeker bij zijn leest [infectiepreventie en antibioticaresistentie, red.], maar online gaan de gesprekken over van alles. “Patiënten die me persoonlijk benaderen, vertel ik dat ik geen behandelend arts meer ben en ik zal niet snel iets roepen over een onderwerp waarvan ik onvoldoende verstand heb”. Public engagement is een verantwoordelijkheid die onderzoekers meer zouden moeten nemen wat Bonten betreft: “Het is vaak leuk, het houdt je scherp en er zitten mensen tussen die meer weten over bepaalde onderwerpen. Dat helpt je verder in je eigen onderzoek”

Het is vaak leuk, het houdt je scherp en er zitten mensen tussen die meer weten over bepaalde onderwerpen, dat helpt je verder in je eigen onderzoek.

Jonge onderzoekers

Als lid van het Outbreak Management Team (OMT) kwam Bonten tijdens de coronapandemie in de publieke schijnwerpers te staan. “Je ligt dan direct onder het vergrootglas.” Als publiek figuur is Bonten nóg scherper op zijn communicatie. Jonge onderzoekers geeft hij mee: “Zeg nooit iets over zaken waar je geen verstand van hebt en laat je onderbuikgevoel uit de discussie. De verantwoordelijkheid van de wetenschap om duiding te geven wordt alleen maar groter, zeker in een tijd waarin iedereen zich ermee bemoeit. Als de wetenschap uitwijst dat het anders zit, moet je dat uit kunnen leggen. Je moet als wetenschapper altijd kunnen zeggen: vorige week zei ik nog links, maar nu kan ik niet anders dan rechtsaf gaan.”