Zeven NWO Open Competitie-toekenningen voor Utrechtse geesteswetenschappers
Zeven Utrechtse geesteswetenschappers ontvangen een subsidie van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) in het subsidieprogramma Open Competitie SGW. Met de competitie wil het NWO-domein Sociale en Geesteswetenschappen onderzoekers de kans geven onderzoek te verrichten naar een onderwerp van eigen keuze, zonder thematische randvoorwaarden.
Een nieuwe historische reconstructie van Libië
Bij gebrek aan uitgebreide wetenschappelijke of betrouwbare journalistieke kennis over het verleden van Libië, hebben westerse media en academici de Libische historische reconstructies toegespitst op Kadhafi en de olie-industrie.
Roberta Biasillo’s project wil die factoren ontleden en een geschiedenis van het moderne Libië voorstellen op basis van zijn belangrijkste ecologische kenmerk, de Libische woestijn die 95 procent van de oppervlakte van het land beslaat. Heeft deze milieu-uitdaging de kolonisatie, staatsvorming en ineenstorting van de staat, tegengehouden of gestimuleerd? Welke lessen kunnen worden getrokken uit de langdurige strategieën van inheemse gemeenschappen om met de woestijn te leven?
- Onderzoeker: dr. Roberta Biasillo
- Projecttitel: The Shifting Sands of Libya: A Global History of a Desert in Modern Times
- Verbonden aan: Departement Geschiedenis en Kunstgeschiedenis
De eerste politieke geschiedenis van het Belgisch kolonialisme
Frank Gerits’ project zal het vernieuwende en speculatieve argument ontwikkelen dat Belgische elites en politici vanaf de onafhankelijkheid van de Belgische staat in 1830 de ambitie koesterden om een imperiale wereldmacht te worden.
In plaats van Koning Leopold II’s schrikbewind en de acties van missionarissen en bedrijven, onderzoekt dit project hoe Belgische politici en politieke groeperingen de katholieke moderniteit wilden uitdragen en hoe ze werden ondermijnd door de opkomst van antikoloniale ideologieën, zoals het pan-Afrikanisme. Het is de eerste politieke geschiedenis van het Belgisch kolonialisme.
- Onderzoeker: dr. Frank Gerits
- Projecttitel: Moral Empire: Belgium and the Global South (1830-2022)
- Verbonden aan: Departement Geschiedenis en Kunstgeschiedenis
Hielden ook de Nederlandse inlichtingendienst auteurs in de gaten tijdens de Koude Oorlog?
Amerikaanse, Russische en Oost-Duitse inlichtingendiensten oefenden tijdens de Koude Oorlog een aanzienlijke invloed uit op de literatuur. Dat deden ze door literaire mantelorganisaties op te zetten, schrijvers als informanten in te zetten of hen in de gaten te houden. Maar gebeurde dit ook in Nederland?
Laurens Hams project verkent deze kwestie voor het eerst, door in archieven te zoeken naar sporen van inlichtingendienst-activiteiten rond literaire auteurs en instellingen. In het bijzonder richt het zich op de literaire relaties tussen Nederland en twee gebieden die in de vroege Koude Oorlog veel aandacht van de inlichtingendiensten kregen: Centraal- en Oost-Europa en Indonesië.
- Onderzoeker: dr. Laurens Ham
- Projecttitel: The Secret Life of Writers: Dutch Intelligence Agencies and the Literary World During the Cold War
- Verbonden aan: Departement Talen, Literatuur en Communicatie
Conflicten over de feiten van het verleden
In tijden van fake news en alternatieve historische feiten worden historici steeds vaker geconfronteerd met conflicten over de feiten van het verleden. Tot nu toe ontbreekt het aan een goede manier om met dit soort kwesties om te gaan.
Pieter Huistra’s project stelt daarom de nieuwe conceptie van genetwerkte historische feiten voor, die het aan een empirische toets zal onderwerpen. De casestudy daarvoor is de negentiende-eeuwse controverse over de uitvinding van de boekdrukkunst. Het resultaat is een beter begrip van hoe historische feiten tot stand komen, en een manier om patstellingen over historische feiten te doorbreken.
- Onderzoeker: dr. Pieter Huistra
- Projecttitel: Pretenders for the Printing Press. A New Conception of Historical Facts
- Verbonden aan: Departement Geschiedenis en Kunstgeschiedenis
De geschiedenis van het ‘bureaublad’ en de ‘prullenbak’
Vroeger werden computers bediend met tekstcommando’s die specialistische kennis vereisten. Dit veranderde met de introductie van de grafische gebruikersinterface (GUI) in de jaren tachtig. Grafische pictogrammen zoals het ‘bureaublad’ en de ‘prullenbak’ vertaalden ingewikkelde programmeercodes in gemakkelijk te begrijpen metaforen. Dit maakte computers toegankelijk voor gewone gebruikers.
Maar GUI’s zijn geen neutrale dragers van informatie: zoals elk cultureel artefact dragen ze een eigen boodschap uit en vormen ze de manier waarop wij de wereld zien. Jochen Hungs project onderzoekt de GUI en zijn geschiedenis als onderdeel van een lange traditie van mens-machine interfaces om de culturele impact ervan bloot te leggen.
- Onderzoeker: dr. Jochen Hung
- Projecttitel: Masking the Machine: A Cultural History of the Graphical User Interface
- Verbonden aan: Departement Geschiedenis en Kunstgeschiedenis
De verwerving van klankvariatie bij kinderen, en sociale betekenis ervan
In de eerste jaren van hun leven verwerven kinderen taal door hun aandacht te beperken tot de kenmerken die specifiek zijn voor hun eigen taalvariëteit (datgene door hun verzorgers gesproken wordt). Pas in de adolescentie kunnen kinderen talige variatie op een volwassen manier hanteren.
Anne-France Pingets project beoogt de periode tussen deze ontwikkelingsfasen te onderzoeken door de uitspraak van klanken te meten in de spraak van vier- tot achtjarigen. Daarnaast wordt getest hoe kinderen beslissen welke uitspraak het beste past in welke context. De resultaten laten de ontwikkeling zien in de verwerving van klankvariatie bij kinderen en de sociale betekenis ervan.
- Onderzoeker: dr. Anne-France Pinget
- Projecttitel: Growing Up in Multilectal and Multilingual Netherlands: The Acquisition of Sound Variation by Primary School Children
- Verbonden aan: Departement Talen, Literatuur en Communicatie
Het verkrijgen van ongecensureerde data over politiek gevoelige onderwerpen in Iran
Traditionele enquêtemethodes zoals telefonische enquêtes kunnen in autoritaire landen leiden tot ongeldige resultaten. Pooyan Tamimi Arabs onderzoek over het politiek gevoelige onderwerp van dalende religiositeit in Iran wordt anoniem afgenomen, zodat respondenten zich veiliger voelen om hun meningen te geven. De data wordt online verzameld door de enquête beschikbaar te maken op een veelvoud aan digitale kanalen en een VPN-platform met nationaal bereik.
Ongecensureerde data over de meningen van de Iraanse bevolking helpen om secularisering buiten het westen en de manieren waarop politiek gevoelige meningen kunnen worden gemeten in autoritaire landen beter te begrijpen.
- Onderzoeker: dr. Pooyan Tamimi Arab
- Projecttitel: Iran’s Secular Shift: A Survey Challenge to Measure Declining Religiosity in the Middle East
- Verbonden aan: Departement Filosofie en Religiewetenschap