De functie van een online werkcollege
De vraag wat het nut is van de verschillende leeractiviteiten in je cursus, is altijd relevant. Ook nu we gedwongen zijn om online onderwijs te geven. Wat kun je studenten in hun eigen tempo, op een eigen moment laten doen? Waarvoor kunt je het beste een (online) ontmoeting creëren? Hanne ten Berge bespreekt de functie van een werkcollege in online onderwijs.
Een online werkcollege kan verschillende doelen dienen:
1. Actief en samen kennis verwerven, verwerken en construeren
De moderne leertheorie sociaal constructivisme gaat ervan uit dat mensen zelf betekenis verlenen aan hun omgeving en dat sociale processen hierbij een prominente rol spelen. Kennis wordt door ieder mens op een eigen wijze geconstrueerd, waarbij men sterk wordt beïnvloed door de reacties en opvattingen in de sociale omgeving. Kennisoverdracht en het consumeren van kennis is volgens deze theorie minder effectief. Studenten verwerven, verwerken en construeren kennis uit literatuur of uit een hoorcollege actief en in contact met anderen.
Het gaat om activiteiten die aansturen tot:
- verhelderen van de stof en het verbinden van de lesstof aan stof uit andere vakken door er elkaar en de docent vragen over te stellen en samen naar antwoorden te zoeken,
- het leren omgaan en eigen maken van begrippen, denkwijzen en methoden, door het toepassen van theorie, uitwisseling, discussie en reflectie,
- de ontwikkeling van meningen en visies door discussie en reflectie.
2. Trainen van vaardigheden waar je elkaar voor nodig hebt
Het contact met medestudenten biedt de mogelijkheid bepaalde vaardigheden te oefenen. Denk aan vaardigheden als verwoorden, presenteren, discussiëren, samenwerken, evalueren en feedback geven.
3. Betrokkenheid creëren
Volgens de zelfdeterminatietheorie blijven mensen gemotiveerd als aan drie psychologische basisbehoeften wordt voldaan: Autonomie, competentieontwikkeling en betrokkenheid. Dat laatste krijgt in deze tijd van online onderwijs waarin studenten elkaar en de docent niet fysiek ontmoeten een andere invulling, maar moet zeker niet vergeten worden.
Voorbeelden van activiteiten die daarop gericht zijn:
- Studenten met naam welkom heten terwijl iedereen de online bijeenkomst binnenkomt.
- Aan het begin van de online bijeenkomst korte activiteiten die zorgen voor het ‘inchecken’ zoals de vraag wat je tijdens de cursus het meest hoopt te leren (bijvoorbeeld in chat laten schrijven), vragen naar een mening over de lesstof (bijvoorbeeld via Mentimeter), vragen naar een eigen ervaring met de lesstof.
- Studenten laten samenwerken in koppels of kleine groepen van maximaal 4 studenten aan activiteiten zoals bij punt 1 en 2 genoemd.
- Voorafgaand aan de online bijeenkomst antwoorden op vragen laten inleveren om je werkgroep verder vorm te geven en in de werkgroep bij enkele antwoorden stilstaan en/of daar een toelichting op vragen.
- Met naam een beurt geven. In de lijst zie je welke studenten daadwerkelijk in de bijeenkomst zijn.
- Iedere deelnemer vooraf een fotootje van de eigen werkplek laten insturen en daar een slide van maken die je zichtbaar maakt bij de start.
- Aan het eind van de bijeenkomst nog online blijven voor vragen van studenten en voor meer persoonlijk contact.
Deze functies kunnen goed naast elkaar voorkomen. De derde functie, het sociale aspect, is altijd van belang. Of je werkcollege nu meer gericht is op verwerven, verwerken en construeren van kennis of het trainen van vaardigheden.
Ik heb gebruik gemaakt van de website Media en Cultuur - Academische Vaardigheden en Onderzoek.
Met dank aan Brianna Kennedy voor de voorbeelden van ‘incheck’ activiteiten uit haar cursus en Marlies van Beek en Ineke Lam voor hun feedback.