Zo help je leerlingen bij het formuleren van een heldere onderzoeksvraag
Onderzoek doen begint met het formuleren van een heldere onderzoeksvraag. Dit legt het fundament voor het maken van een uitvoerbaar onderzoeksplan. Maar hoe pak je dat aan? Het ‘Keuzemenu onderzoek’ helpt bij het bepalen van de meest geschikte onderzoeksaanpak.
De basis van het keuzemenu
Het Keuzemenu onderzoek is een praktische tool die docenten en leerlingen helpt bij het maken van een goede onderzoeksvraag, én zorgt ervoor dat iedereen dezelfde onderzoekstaal spreekt. In het keuzemenu kunnen leerlingen hun onderzoeksaanpak letterlijk uittekenen. Dit maakt hun onderzoek visueel, en geeft houvast bij het bepalen van de meest geschikte onderzoeksaanpak.
Drie aspecten, drie assen
Elk onderzoek kun je typeren aan de hand van drie aspecten, namelijk de functie van het onderzoek, het soort onderzoek en de methode van gegevensverzameling. Als je deze aspecten niet scherp hebt, dan krijg je een onuitvoerbaar onderzoeksplan. Daarom vormen deze drie aspecten de basis in het Keuzemenu onderzoek.
Hoe gebruik je het keuzemenu in de klas?
De figuur hieronder laat zien dat de drie functies van onderzoek doen elk op een eigen as staan. Door op elk van de drie dimensie een optie te kiezen, bepaal je op hoofdlijnen de aanpak van je onderzoek. Als je die drie punten met elkaar verbindt, krijg je een driehoek. Hierdoor zie je in één oogopslag hoe je onderzoeksaanpak eruitziet. Dat maakt het gesprek makkelijker over wat je wilt onderzoeken, op welke wijze, en waarom. Want voor elk onderzoek geldt dat je aanpak goed beargumenteerd moet zijn.
Het keuzemenu kan ook gebruikt worden om te controleren of een onderzoeksvraag voldoende concreet is uitgewerkt. Als je meer dan één driehoek kan tekenen bij een onderzoeksvraag is deze meestal nog niet scherp genoeg geformuleerd.
Voorbeeld keuzemenu
Hieronder zie je een voorbeeld van een ingevuld keuzemenu. De getekende driehoek hoort bij de volgende onderzoeksvraag: Welk kinderspeelgoed is te zien op schilderijen uit de 19e eeuw [uit collectie x]?
Onderzoeksvraag of toch ontwerpvraag?
Het keuzemenu maakt ook duidelijk dat een ontwerpvraag geen onderzoeksvraag is, want dat past niet in het keuzemenu. Om een ontwerpvraag te beantwoorden, doorloop je een ander proces: de ontwerpcyclus.
Tijdens het ontwerpproces kan blijken dat er verdiepend onderzoek nodig is om tot een verantwoord ontwerp te komen. Voor dat ontwerpgerichte onderzoek kun je een aparte onderzoeksvraag formuleren, die wel past in het keuzemenu. Denk aan een vraag als: ‘Wat zijn de wensen van de potentiële gebruikers van mijn ontwerp?’ of ‘In hoeverre lost de toepassing van mijn ontwerp ook daadwerkelijk het probleem op waarvoor het is ontwikkeld?
Meer lezen over het Keuzemenu onderzoek?
Je leest meer over het Keuzemenu onderzoek in het boek 'Eureka! Didactiek voor het leren onderzoeken in vwo én havo!' Eureka is een handboek voor docenten havo en vwo die hun leerlingen de beginselen van het ‘zelf onderzoek doen’ willen bijbrengen, ingebed in een doorlopende leerlijn. Kijk voor meer informatie op uu.nl/eureka.