Samen werken aan betere uitvoering

De laatste tijd is er veel gezegd en geschreven over het belang van een ‘nieuwe bestuurscultuur’. Het departement Bestuurs- en Organisatiewetenschap (USBO) van de Universiteit Utrecht draagt daar nu aan bij door met het Ministerie van Binnenlandse Zaken te werken aan het verbeteren van de uitvoering. USBO doet niet alleen onderzoek doen naar de verhouding tussen overheidsbeleid, uitvoering en toezicht, maar gaat ook op zoek naar ‘succesverhalen’ uit de praktijk. Samen met betrokkenen in de uitvoeringsorganisaties (zoals bijvoorbeeld UWV, IND, Belastingsdienst en CBR) en ministeries, zal USBO een zogenaamde ‘leergemeenschap’ opzetten waarin professionals in de uitvoering van deze voorbeelden, en van elkaar, kunnen leren.

We realiseren ons dat het een beetje tegen de tijdgeest ingaat om op zoek te gaan naar ‘succesverhalen’, zeggen de onderzoekers. ‘Maar we zijn niet naïef en het is ook geen propaganda. Natuurlijk gaan er zaken mis in de uitvoeringspraktijk. Het meest pregnante voorbeeld daarvan is de recente toeslagenaffaire. Daar wordt terecht ook parlementair onderzoek naar gedaan.

Dat willen we zeker niet negeren, maar we zien ook dat er heel veel wel lukt, soms tegen alle verwachtingen in. Dat is wetenschappelijk net zo interessant als uitzoeken waarom dingen verkeerd gaan. Zijn in de successen patronen in terug te vinden waar ook anderen in de publieke sector profijt van zouden kunnen hebben? Dat is wat we gaan uitzoeken.

Het onderzoeksteam van de Universiteit Utrecht bestaat uit Mirko Noordegraaf, Paul ’t Hart, Erik Jan van Dorp, twee studenten en een promovendus.

(tekst gaat verder onder afbeelding)

Leergemeenschap voor ambtelijk vakmanschap

Voortbouwend op reeds bestaande initiatieven binnen de overheid en eerder USBO-onderzoek naar de Algemene Bestuursdienst (ABD), de uitvoeringsorganisaties en op het ‘Succesful Public Governance’ programma, zullen de onderzoekers kijken naar het samenspel tussen in de driehoek politiek en beleid, uitvoering en toezicht. Samen met het Ministerie van Binnenlandse Zaken en professionals in de uitvoeringspraktijk gaan zij op zoek naar ervaringen met zaken die goed zijn gegaan. Betrokken ambtenaren worden uitgenodigd om die gevallen samen te analyseren, verklaren én er zelf over te vertellen aan anderen.

Daardoor zal een ‘community of practice’, een ‘leergemeenschap’ ontstaan, waarin medewerkers van uitvoeringsorganisaties op een slimme manier van elkaar leren, bijvoorbeeld tijdens workshops of webinars rondom bepaalde thema’s. Het gaat dan ook om wat er van de mensen vereist wordt die in die organisaties werken; wat betekent het voor hun professionaliteit, hun ambtelijk vakmanschap? De onderzoekers gaan dat ondersteunen en versterken met hun onderzoeksbevindingen.

Geïnteresseerden kunnen aanhaken bij de leergemeenschap in oprichting. Iedereen van goede wil is in principe welkom, aldus de onderzoekers. Zij zien dit initiatief dan ook als een uitnodiging: heeft u goede ideeën, heeft u bewezen succesvolle praktijken om te delen, wilt u meedenken? Dat kan.

Criteria voor ‘succesverhalen’

Volgens de onderzoekers kunnen goede uitvoeringspraktijken op vele plekken te vinden zijn, in projecten en programma’s van het rijk, bij gemeenten, provincies, waterschappen en zelfstandige bestuursorganen. Samen met het Ministerie van Binnenlandse Zaken zijn zij dergelijke voorbeelden nu aan het verzamelen.

Maar: hoe herken je en succesverhaal? De onderzoekers hanteren daartoe vier criteria:

1. Dragen de plannen en praktijken bij aan de aanpak van maatschappelijke problemen?
2. Is het goed georganiseerd? Zijn de processen op orde en loopt het soepel?
3. Is er steun voor? Is het legitiem, is er politieke steun en steun vanuit de Tweede Kamer?
4. Is het duurzaam? Is het stabiel en succesvol ook voor de langere termijn?

De staat van de uitvoering

Het samenwerkingsverband moet deze zomer al leiden tot een bijdrage aan de zogenaamde ’Staat van de uitvoering’, een voor de uitvoeringsorganisaties nieuwe, jaarlijkse terugkerende monitor die een beeld geeft van hoe het met de uitvoering gaat. Op andere terreinen, zoals bijvoorbeeld het onderwijs, bestaan dergelijke monitors al. Dit jaar zal De staat van de uitvoering in oktober verschijnen, daarna ieder jaar op 23 juni, op de dag die door de VN is uitgeroepen tot ‘International Public Sector Day’.

Meer informatie

Wilt u meer weten over dit project, deelnemen aan de leergemeenschap of bijdragen met een succesverhaal? Neem dan contact op met Mirko Noordegraaf: m.noordegraaf@uu.nl.