Welke rol speelt intuïtie in de wetenschap? “Er zou binnen ons vak meer ruimte voor moeten zijn”

Als hoogleraar Religiewetenschap verdiept Birgit Meyer zich in de rol van intuïtie in een religieuze context. Zelf gebruikt ze haar intuïtie ook in haar wetenschappelijk onderzoek, vertelt ze in een interview met Wieteke van Zeil voor de Volkskrant. "Intuïtie zou ons kunnen helpen om meer dingen te begrijpen."

Intuïtief onderzoek

Volgens de Van Dale is de definitie van intuïtie 'inzicht zonder nadenken' en daar is Meyer het mee eens. "Intuïtie komt neer op het gewaarworden van een gebeurtenis of een object op basis van zintuigelijke waarneming in een bepaalde context."

In haar rol als onderzoeker neemt Meyer haar intuïtie vaak serieus. Zo deed ze in de jaren negentig onderzoek in Ghana, waarbij ze zich vooral had ingelezen over de rol van God in christelijke gemeenschappen. Maar, zegt ze, "toen ik het onderzoek begon, merkte ik dat mensen het veel hadden over de duivel. Ik voelde toen intuïtief; ik moet die lijn van de duivel volgen."

Dat bleek de juiste weg. "Het beeld van de duivel in Ghana bleek het schakelpunt tussen het christendom en de traditionele cultuur", legt Meyer uit. "Door het geloof in de duivel serieus nemen en te onderzoeken, kon ik de samenvoeging van het inheemse en het christelijke in de geloofsbeleving beter begrijpen."

Religieus erfgoed

Meer recent deed Meyer onderzoek naar de rol van religieus erfgoed in onze geseculariseerde samenleving. Ze keek specifiek naar hoe religieuze voorwerpen anders worden gebruikt wanneer ze hun religieuze waarde verliezen.

"Objecten die als heilig ervaren worden in bepaalde religies, hebben in een museumvitrine een heel andere functie en er wordt ook anders mee omgegaan", vertelt Meyer. "Als zo'n voorwerp als erfgoed wordt beschouwd, betekent dat ook dat het waarde heeft, maar op een andere manier."

Ook Nederlandse kerkgebouwen krijgen steeds vaker een andere functie. In de woonplaats van Meyer werd bijvoorbeeld een feest georganiseerd in een voormalige kerk: "Veel mensen ervaren een botsing tussen religieuze en wereldse omgang met herbestemde religieuze gebouwen. Ik voelde zelf ook een soort weerzin om daar te dansen op graven."

Intuïtie in de wetenschap

Veel mensen zien intuïtie als de tegenhanger van de rede, het zou irrationeel en subjectief zijn. En hoewel er ook mensen zijn die het juist betrouwbaarder vinden, blijft intuïtie binnen de wetenschap een controversieel onderwerp. 

Meyer neemt intuïtie dus wel serieus. "Ik zie het als een manier van kennis opdoen die niet gebaseerd is op bewuste en beredeneerde analyse", zegt ze. "Er is veel wat wij niet weten en waar nog geen woorden voor zijn. Intuïtie zou ons kunnen helpen om meer dingen te begrijpen."

Wat Meyer betreft gaat intuïtie en wetenschap prima samen. "Begrijp me goed; intuïtie moet de wetenschap niet vervangen. Maar ik zou wat meer ruimte willen voor intuïtie in ons vak."