‘Technomorele revoluties’: “De tijdgeest heeft zijn invloed op technologie”

Nieuwe technieken veroorzaken ‘morele revoluties’, zegt universitair docent aan het Ethiek Instituut Jeroen Hopster. In gesprek met Trouw noemt hij technieken die in het verleden de gangbare moraal hebben beïnvloed en gaat hij in op zijn onderzoek naar de ‘technomorele revoluties’ van het heden.

Genderidentiteit

“Revoluties van de laatste twee eeuwen hebben onze morele cirkel vergroot: we hebben oog gekregen voor de rechten van vrouwen, mensen van kleur, dieren”, zegt Hopster. Hij noemt de anticonceptiepil als invloedrijke techniek uit het verleden en trekt een vergelijking met een hedendaags fenomeen: de verschuiving van de traditionele man-vrouw verdeling.

Hopster wijst op het videobellen, dat sinds de coronapandemie een enorme vlucht heeft genomen. “Op Zoom kon je in beeld laten zien hoe je wilde worden aangesproken: Zij. Hij. Hen. Technologie speelt beslist een rol in het denken over genderidentiteit”, licht hij toe. “En de tijdgeest heeft zijn invloed op technologie.”

Kunstmatige intelligentie

Een ander voorbeeld van een hedendaagse technomorele revolutie is de opkomst van kunstmatige intelligentie (KI). “De huidige creatieve klasse – schrijvers, kunstenaars – krijgt concurrentie”, stelt Hopster. Met slechts een simpele opdracht kan KI allerlei dingen als teksten of afbeeldingen in mum van tijd produceren. “Ineens heeft iedereen een groot scheppend vermogen. Dat zal ongetwijfeld een maatschappelijke verschuiving teweegbrengen.”

“Technorevoluties veranderen onze onderlinge verhoudingen”, voegt Hopster toe. “Dat kan ook met KI gebeuren, dat het een morele status toekomt, een soort respect dat je ook andere personen betoont. Maar dat moment is nog niet aangebroken.”