Problematisch internetgebruik na scheiding

Factoren die samenhangen met problematisch internetgebruik van jongeren met gescheiden ouders

Problematisch internet gebruik (afgekort PIU, van 'Problematic Internet Use') verwijst naar risicovol online gedrag of het buitensporig en impulsief gebruiken van het internet. Met name wanneer jongeren zich gestrest of angstig voelen als ze niet online kunnen zijn, blijkt dit schadelijk te kunnen zijn voor hun ontwikkeling. Het functioneren van het gezin (zoals conflicten, opvoeding, etc.) is uit eerder onderzoek een belangrijke voorspeller gebleken voor PIU, iets wat bij gescheiden gezinnen juist onder druk kan staan. Daarnaast hebben jongeren met gescheiden ouders een grotere kans om PIU te laten zien. Daarom werd in deze studie onderzocht welke gezinsfactoren samenhangen met PIU bij jongeren uit gescheiden gezinnen. Ook keken we welke rol het zelfvertrouwen van jongeren mogelijk speelt en of de bevindingen mogelijk anders zijn voor jongens en meisjes.

Hiervoor hebben 244 jongeren met gescheiden ouders een vragenlijst ingevuld over verschillende gezinsfactoren, PIU en hun zelfvertrouwen. In eerste instantie werd gevonden dat jongeren meer PIU rapporteren wanneer zij in meer betrokken werden bij de ouderlijke relatie en de conflicten daarin (bijvoorbeeld door nare dingen te zeggen over de ex-partner, kinderen gebruiken als boodschapper, etc.), ook wel triangulatie genoemd. Ook wanneer jongeren minder warmte ervoeren van hun moeder rapporteerden jongeren meer PIU. Ouderlijke conflicten en de warmte van vader lieten geen duidelijk verband zien met PIU. Echter, wanneer er tegelijkertijd rekening wordt gehouden met het zelfvertrouwen van jongeren, vielen de effecten van de eerder gevonden gezinsfactoren (triangulatie en warmte moeder) weg. Tot slot lieten jongens na scheiding over het algemeen meer PIU zien dan meisjes, maar er waren geen verschillen tussen jongens en meisjes in de verbanden tussen gezinsfactoren en PIU na scheiding. We vonden bovendien geen verschillen in resultaten voor jongens of meisjes.

Belangrijke conclusies op basis van deze studie:

• Als jongeren slechter over zichzelf denken lopen ze meer risico op PIU. Dit is extra urgent in gescheiden gezinnen, omdat zij gemiddeld gezien een lager zelfvertrouwen hebben dan jongeren van wie de ouders bij elkaar zijn.
• Het betrekken van kinderen in de ouderlijke relatie en hun conflicten (triangulatie) en het ervaren van weinig warmte van moeder lijken ook risicofactoren te zijn voor PIU bij jongeren in gescheiden gezinnen, maar meer onderzoek is nodig naar de rol van eigenwaarde van jongeren hierin.
• Toekomstig onderzoek zou zich met name moeten richten op de samenhang tussen gezinsfactoren en PIU gemeten over een langere tijd, zodat we meer kunnen zeggen over de richting van de effecten.

Volledige (Engelstalige) artikel

van Dijk, R., van der Valk, I. E., Vossen, H. G., Branje, S., & Dekovic, M. (2021). Problematic internet use in adolescents from divorced families: The role of family factors and adolescents’ self-esteem. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(7), 3385.