Binnen de meeste basisschoolklassen lopen de rekenvaardigheden, en daarmee de onderwijsbehoeften, van verschillende leerlingen sterk uiteen. Het is daarom belangrijk dat leraren hun rekenonderwijs aanpassen aan de verschillende onderwijsbehoeften van hun leerlingen ('differentiatie'). In project GROW wordt een nascholingstraject voor leerkrachten ontwikkeld dat leerkrachten in staat moet stellen om beter in te spelen op de verschillen tussen de kinderen in hun klas. In de schooljaren 2012-2013 en 2013-2014 nemen twintig scholen deel aan het nascholingstraject terwijl 12 scholen functioneren als controlegroep. Met de data die dit oplevert zal worden onderzocht wat de effecten van het nascholingstraject zijn op onder meer de manier waarop leerkrachten instructie geven, de rekenprestaties van de leerlingen en de motivatie van de leerlingen voor het vak rekenen. 

• dr. Eva van de Weijer-Bergsma

Getallen, nummers, cijfers, hoeveelheden, en begrippen als groot, klein, hoog, laag, veel, weinig, meer en minder zijn volkomen ingeburgerd in het dagelijks taalgebruik, zowel thuis als op school. In het dagelijks leven, thuis of op school, gaan de meeste kinderen met deze rekentaal op een natuurlijke en vanzelfsprekende wijze om. Juist omdat dit zo vanzelfsprekend verloopt, vergeten we stil te staan bij de ontwikkeling en het leerproces die, voornamelijk voorafgaande aan en tijdens de kleuterjaren, plaatsvinden. Voordat kinderen naar groep 1 van het basisonderwijs gaan, doen ze al een ruime hoeveelheid ervaringen op met getallen en het benoemen hiervan. Hierbij kunnen we denken aan (dobbelsteen)spelletjes met ouders, vragen stellen tijdens het eten bijvoorbeeld (we eten met z’n vieren, hoeveel vorken en messen moeten er op tafel liggen), voorlezen van (prenten)boeken en allerlei onderwerpen die in Sesamstraat aan bod komen. In de literatuur wordt het ervaringen opdoen in de dagelijkse praktijk ‘informele kennis’ genoemd (Ginsburg, 1977): kennis die zonder specifiek onderwijs tot stand is gekomen. Wanneer kinderen voor het eerst in aanraking komen met, in min of meerdere mate, gericht rekentaalgebruik in de onderbouw dan is er sprake van ‘formele kennis’.

In dit project, waarin 30 scholen zullen deelnemen, gaat het over de te bieden hulp daar waar de ontwikkeling van voorbereidende rekenvaardigheid en de daarvoor benodigde taalvaardigheid bij kleuters niet op een leeftijdadequate wijze verloopt. Er wordt aandacht besteed aan het signaleren van mogelijke achterstanden in deze ontwikkeling en de mogelijkheden om tot interventie te komen. Interventie (instructie en programma) zal er toe moeten leiden dat kleuters met een onvoldoende niveau van voorbereidende rekenvaardigheid en de daarvoor vereiste taalvaardigheid toch zonder noemenswaardige problemen aan het aanvankelijk rekenen in groep 3 kunnen beginnen. Het onderzoek bestaat uit twee interventies. Een interventie start halverwege groep 1 en loopt door tot eind groep 2 (1.5 jaar) en de andere geïntensiveerde interventie start halverwege groep 2 en loopt door tot eind groep 2 (0.5 jaar). Beiden interventies worden uitgevoerd door een gespecialiseerde leerkracht van de eigen school. In totaal worden de deelnemende kinderen 2.5 jaar gevolgd, van halverwege groep 1 tot en met eind groep 3.

De focus van het MathChild onderzoek is op de ontwikkeling van getalbegrip, en de verbanden met rekenvaardigheden en het werkgeheugen. In verscheidene trainingsstudies worden deze verbanden onderzocht.