Vici-subsidie voor onderzoek naar betrouwbare AI-ondersteunde literatuurstudies

Rens van de Schoot, hoogleraar Samenwerkingsmethoden in AI en Data Science aan de Universiteit Utrecht, heeft een Vici-beurs verworven. Deze prestigieuze NWO-subsidie van anderhalf miljoen euro stelt Van de Schoot in staat om zijn onderzoeksgroep de komende vijf jaar verder uit te bouwen. “De toekenning staat weliswaar op mijn naam, maar dit is bovenal een teamprestatie: zonder UU-medewerkers bij Information and Technology Services (ITS) en de Universiteitsbibliotheek Utrecht (UBU) was dit nooit gelukt.”

Het begon allemaal met een kleine subsidie: Van de Schoot en collega’s kregen enige jaren geleden van het Innovatiefonds voor IT in onderzoeksprojecten een bescheiden bedrag om hun ideeën verder uit te werken. Van de Schoot: “Die subsidie legde het fundament voor samenwerking tussen onze onderzoekers, ITS en de UBU. Wat wij wilden: de enorme stapel wetenschappelijke literatuur behapbaar maken voor gebruikers. Daarbij zagen we een grote rol weggelegd voor AI. Het project dat we opbouwden, groeide uit tot het grootste opensource-softwareproject van onze universiteit: ASReview. En nu krijgt ons team de kers op de taart: deze Vici-subsidie.”

Mensen maken fouten

Statisticus Van de Schoot legt uit dat het aantal wetenschappelijke artikelen razendsnel groeit. Als een onderzoeker daar relevante informatie uit wil halen voor eigen wetenschappelijk onderzoek, kan hij of zij maanden bezig zijn met grasduinen. “Dat kost ontzettend veel tijd. En daar komt bij dat wij mensen fouten kunnen maken: we zijn niet per se goed in het screenen van zoveel teksten. Met kunstmatige intelligentie, zoals grote taalmodellen, kunnen we dit proces versnellen en verbeteren. We gaan onderzoeken hoe wetenschappers kunnen samenwerken met zo’n taalmodel, en we testen hoe goed deze eigenlijk werkt en welk model voor welke type data gebruikt moet worden. Dit alles moet open source, opdat iedereen toegang krijgt tot en profiteert van de resultaten.”

Deze toekenning is teamscience in optima forma.

Rode wangen

Van de Schoot benadrukt nog eens dat deze toekenning teamscience in optima forma is. “Onder anderen Jonathan de Bruin van ITS, en Felix Weijdema en Jan de Boer van de universiteitsbibliotheek moeten hierin ook erkenning krijgen: zonder hen is dit project nergens.” De mail van NWO, waarin de toekenning bekend werd gemaakt, ging wel naar Van de Schoot. “Ik was Minecraft aan het spelen met mijn kinderen. We werden net aangevallen door de Warden. Zover waren we nog nooit gekomen: mijn kinderen waren opgewonden en speelden met rode wangen. Het mailtje van NWO kwam er tussendoor. Ik las het. Toen kleurden ook mijn wangen rood.”