Namen noemen bij dodenherdenking gebeurde al in de Middeleeuwen

Register van het Utrechtse Nicolaasklooster, 15e eeuw, Het Utrechts Archief. Naamlijst met ‘onse doden susteren die by ons ghestorven sijn’ en achter elke naam het overlijdensjaar. Foto: Het Utrechts Archief.
Register van het Utrechtse Nicolaasklooster, 15e eeuw, Het Utrechts Archief. Naamlijst met 'dye name[n] onser sustere[n] dye by ons ghestorve[n] sijn'. Foto: Het Utrechts Archief.

Het gedenken van overledenen is van alle tijden. Op 4 mei staan we tijdens de Nationale Herdenking stil bij de oorlogsslachtoffers van de Tweede Wereldoorlog en nadien. Na de aanslagen in Brussel schreef historica prof. dr. Beatrice de Graaf een column in NRC over het belang van namen in processen van herdenking. Vaak gebeurt dat door de namen van de overledenen te noemen. Waar komt dat gebruik eigenlijk vandaan?

In een blog op Research Stories (UU) legt kunsthistorica Corinne van Dijk uit dat het opstellen van naamlijsten en het noemen van de namen van overledenen als herdenkingsmethode al in de middeleeuws-christelijke samenleving voorkwam. Dit gebruik vervulde een sleutelrol binnen de dodengedachtenis (memoria) van de Middeleeuwen. Van Dijk is verbonden aan het project ‘Medieval Memoria Online’, dat geschreven en visuele bronnen rondom de middeleeuwse dodengedachtenis ontsluit voor een breed publiek van onderzoekers, studenten en andere geïnteresseerden.

In de media

Naar aanleiding van de blog besteedde BNR Nieuwsradio op 3 mei aandacht aan het Utrechtse onderzoek naar de middeleeuwse dodengedachtenis.

Meer informatie
Lees de blog over herdenken in de Middeleeuwen