Een kijkje in de keuken van de SER bij het vernieuwen van verlof
De wet- en regelgeving de combinatie van werk en zorg ondersteunt moet worden vernieuwd. Dat adviseerde de Sociaal-Economische Raad (SER) onlangs aan het nieuwe kabinet. Het verlofkader moet eenvoudiger en er moet meer balans komen in de financiering. Ivy Koopmans, programmaleider en Lisette Langedijk-Schuurman, senior beleidsmedewerker bij de SER kwamen toelichting geven aan studenten Arbeidsrecht in de cursus ' Arbeid en verlof' over dit nieuwe SER-advies. Ze waren ook benieuwd hoe studenten dachten over de vernieuwing van verlof. Hoe weeg je alle belangen af en hoe vind je draagvlak?
Er is een krappe arbeidsmarkt en de samenleving vergrijst, dus mantelzorg en zorg voor naasten is iets waarmee we allemaal te maken krijgen, zeker in de toekomst. Ook werkgevers zien dat ze daar "iets mee moeten" om hun werknemers te behouden en ziekteverzuim te verminderen, lichtte Lisette Langedijk toe. De combinatie van werken, zorgen en leren (bijscholen, ontwikkelen) knelt steeds meer. Tegelijkertijd is het wettelijk verlofstelsel in Nederland erg complex en uitgebreid geworden.
Individuele en collectieve verantwoordelijkheid
Ivy Koopmans legde de studenten uit hoe werknemers en werkgevers met elkaar hebben onderhandeld en hoe het SER advies "Balans in maatschappelijk verlof" tot stand kwam en in december 2023 is uitgebracht. Het was geen gemakkelijk proces en de discussies gaan in de kern over individuele en collectieve verantwoordelijkheid. Wat kan je verwachten van een werkgever? Wat van de overheid? Wat kan een werknemer doen? De studenten werden ook gevraagd om na te denken over de ratio achter financiering. Wie betaalt wat in verlof en is dat logisch te verdedigen?
Vakbonden en werkgevers legden verschillende accenten, zei Lisette Langedijk-Schuurman. CNV vroeg aandacht voor rouwverlof, FNV wilde mantelzorg. Werkgevers vonden vooral de zeggenschap van belang. Dat er via sommige politieke partijen al draagvlak was voor bijvoorbeeld rouwverlof, is iets dat de onderhandelingen heeft beïnvloed. Dat het verlofstelsel gestroomlijnd en vereenvoudigd moet worden was iets waar alle partijen het daarover eens waren.
De SER gaat ook te rade bij de praktijk. In de zorg worden bijvoorbeeld bij gebrek aan bestaande regelingen al heel creatieve systemen bedacht, zoals buddy’s die afspreken voor elkaar in te vallen als de ander plots weg moet in verband met een zorgtaak voor voor bijvoorbeeld een dementerende of zieke ouder. Verlof is ook niet altijd "de" oplossing, vertelde Langedijk. Als je aan mantelzorgers vraagt waar ze behoefte hebben in de combinatie met werk, staat verlof niet op plek 1 , flexibiliteit van de werkgever is waar ze met name om vragen.
De SER medewerkers waren uitgenodigd door docent dr. Susanne Heeger-Hertter van de Universiteit Utrecht en hadden het programma van deze 'caput selectum cursus' deels helpen opzetten. De link tussen theorie en praktijk stond voorop. Een kijkje in de keuken om te zien hoe de SER werkt. De studenten hebben ook een paper geschreven en na afloop van het gastcollege zei een van hen, dat het haar nu duidelijk was waarom het SER advies over verlof in eerste instantie voor haar gevoel 'een beetje slap' leek. Ze zag dat nu anders. De SER schrijft een advies waar alle partijen tevreden over zijn. Alle partijen kunnen zich vinden in de woordkeuzes en staan achter de tekst. Het samenbrengen van alle belangen en draagvlak vinden is een ingewikkelde en electoraal-gevoelige taak. Een SER-advies heeft 'autoriteit' in Den Haag en het draagvlak voor het advies is door de toestemming van alle partijen groot. Dit inzicht was precies wat docent Heeger Hertter en de SER wilden overbrengen.
