Prof. dr. Belle Derks

“Het is te simpel om de parttimebaan van de vrouw en fulltimebaan van de man te bestempelen als een vrije keuze.”

Onderzoeksfocus: Stereotypen, Queen Bee-effect, Stigmatisering, Genderongelijkheid, Werk-Familie conflict, Organisatieklimaat en Inclusie binnen de Wetenschap

Belle Derks is hoogleraar bij de afdeling Sociale, Gezondheids- en Organisatiepsychologie aan de Universiteit Utrecht. Zij bekleedt de leerstoel 'Psychologisch Perspectief op Organisatorisch Gedrag binnen Instituties'. Derks was van 2016-2021 lid en tussen 2018 en 2020 voorzitter van De Jonge Akademie (KNAW). Op dit moment is zij voorzitter van de nationale onderzoeksschool van sociaal psychologen, het Kurt Lewin Instituut.

Focus op sociale (on)gelijkheid

De expertise van Derks ligt op het gebied van de psychologie van (on)gelijkheid, waarbij ze de invloed van stereotypen gebaseerd op factoren zoals geslacht en etniciteit op besluitvorming in verschillende levensdomeinen onderzoekt. Ze onderzoekt reacties op uitsluiting op basis van groepskenmerken en hun rol bij het al dan niet verminderen van ongelijkheid. Haar belangrijkste doel is het bevorderen van duurzame gedragsverandering binnen instellingen, met als doel inclusieve en rechtvaardige samenlevingen te bevorderen. Hoewel veel van haar onderzoek zich richt op genderongelijkheid, omvat haar onderzoek ook andere groepen, zoals etnische minderheden en personen met een handicap. Ze hanteert een veelzijdige aanpak, waarbij ze interviews, laboratoriumexperimenten, en veldstudies combineert met fysiologische methoden zoals cardiovasculaire metingen en EEG. Haar overtuiging in teamwetenschap en multidisciplinair onderzoek heeft geleid tot succesvolle samenwerkingen met collega's uit de sociologie, economie, rechten en genderstudies.

Derks staat bekend om haar onderzoek naar het Queen Bee-fenomeen. Met haar samenwerkingspartners heeft ze het idee weerlegd dat QB-gedrag inherent "vrouwelijk" is en laten zien dat QB-gedrga een overlevingsstrategie is in organisaties waar vrouwen worden ondergewaardeerd. In meer inclusieve omgevingen nemen QB-reacties af, wat vrouwen helpt om leidinggevende posities te bereiken zonder zich af te zetten tegen andere vrouwen.

Een ander aandachtsgebied is de invloed van maatschappelijke gendernormen op besluitvorming, met name op het gebied van werk en familie. Met haar team heeft Derks mechanismen ontdekt die ongelijke taakverdelingen tussen partners stimuleren, zoals hogere schuldgevoelens over conflicten tussen werk en gezins bij moeders in vergelijking met vaders, spanning in relaties wanneer vrouwen hun mannelijke partner overtreffen in loopbaansucces, en impliciete communicatie binnen organisaties die mannen vertelt dat zij geacht worden werk boven hun gezinsleven te verkiezen. In een door NWA gefinancierd Living Lab worden interventies ontwikkeld om nieuwe ouders in staat te stellen taken te verdelen op basis van hun persoonlijke waarden in plaats van waargenomen sociale normen.

Derks onderzoekt ook ongelijkheid in de academische wereld. Zo onderzocht ze het QB-fenomeen onder vrouwelijke hoogleraren, en toonde ze de loonkoof en verschillen in arbeidsomstandigheden aan tussen mannen en vrouwen in de wetenschap. Ook onderzoekt ze de impact van het competitieve "superhelden" beeld van academisch succes op jonge academici. Haar inzichten worden gedeeld in academische en overheidsomgevingen, met als doel bij te dragen aan een duurzamere en inclusievere academische wereld.

 

Leeropdracht
Psychologische perspectieven op organisatiegedrag binnen instituties
Oratiedatum
16-03-2016