Waar ligt de grens tussen islamofobie en religiekritiek?

Wanneer er kritiek op de islam wordt geleverd spreekt de een over religiekritiek, terwijl de ander dit ziet als islamofobie. Wat is het verschil tussen de twee en waar ligt de grens? In een interview met OneWorld zet universitair docent Religiewetenschap Pooyan Tamimi Arab zijn visie uiteen.

Racisme

Het bepalen van een specifieke definitie van islamofobie is lastig. Tamimi Arab spreekt daarom zelf liever van racisme tegen moslims wanneer zij buitengesloten worden op de grond van zowel hun uiterlijk en cultuur als hun religie. “Dan is de grens met religiekritiek duidelijk: artikel één van de Grondwet, het recht op gelijke behandeling. Islamofobie is een bredere term, waar ook religiekritiek onder zou kunnen vallen.”

De vrijheid van godsdienst en levensovertuiging zoals die in de grondwet staat is niet bedoeld om de godsdiensten te beschermen, geeft Tamimi Arab aan. Het zijn de grondrechten van de ménsen die een godsdienst aanhangen. “Natuurlijk kan en wordt religiekritiek gebruikt om racisme goed te praten, maar een beschuldiging van islamofobie kan ook worden ingezet om religiekritiek weg te wuiven.”

Ruimte voor kritiek

“Er zijn genoeg contexten waarin keiharde religiekritiek nodig is – zoals in Iran, waar ik ben geboren”, zegt Tamimi Arab. In Iran worden vrouwen en (religieuze) minderheden als tweederangsburgers behandeld en wordt kritiek op de sjiitische leiders hardhandig de kop ingedrukt.

“Het is te makkelijk om te zeggen dat we daar in Nederland niets mee te maken hebben”, merkt Tamimi Arab op. “Racisme, islamofobie en religiekritiek – hoe je het ook wil noemen – zijn transnationale fenomenen, dus de discussies daarover ook.”

Toetsen

Bij twijfel of een uitspraak of een gedachte islamkritisch of islamofoob is, kan je deze toetsen aan een vraag, besluit Tamimi Arab. “Ben je kritisch op een gedachtegoed of op een afwijking van de norm? We zullen daar niet altijd uitkomen en moeten dus leren leven met tegenstellingen en spanningen.”