Ik ben universitair hoofddocent culturele antropologie aan de Universiteit Utrecht. In mijn werk verken ik de cross-culturele betekenis van de dood en hoe daar op uiteenlopende wijzen mee om wordt gegaan. Ik verbind daarbij kennis en methoden uit de antropologie, culturele studies en etnografisch onderzoek. 

Ik ben in het bijzonder geïnteresseerd in de wisselwerking tussen levenseindevraagstukken enerzijds en de continuïteit en opkomst van nieuwe zorgarrangementen en pre- en postmortale rituele praktijken anderzijds. Ik richt me daarbij ook steeds nadrukkelijker op het (uit)sterven en de rouwbaarheid van meer-dan-menselijke wezens en levensvormen en verken de mogelijkheden van ritualisering van klimaatpijn en ecologische rouw.

Ik heb uitvoerig onderzoek gedaan in Suriname en Nederland. In eerder werk richtte ik me ook op het vraagstuk van non/soevereiniteit, gelijkwaardigheid, postkolonialisme en gemeenschap in de Nederlandse Caribbean. Ik houd vooral van samen ‘antropologiseren’ in en buiten de academische wereld. [Profielfoto door www.fotograafmarjolein.nl]

Interesses & expertise

• Sterven, dood en rouw; rituelen en praktijken rondom dood en afscheid; uitvaartindustrie.
• Ouder worden en levenseindezorg; medische antropologie; biopolitiek. 
• Klimaatpijn & ecologische rouw. 
• Non/soevereiniteit; Caraïbische studies en postkoloniale theorie.
• Etnografische onderzoeksmethoden en ethiek.
• Nederland, Nederlandse Caribbean en Suriname.

Luisteren & kijken?

De Futuristen: Tussen Leven en Dood

Onder Mediadoctoren: Uitvaarttrends

VPRO Kassiewijle #4: Het afscheid

Podcast Doodnormaal #47: Yvon van der Pijl over culturele diversiteit bij dood en sterven

Zin in Zomer: Yvon van der Pijl over de rituelen rondom het sterven

Huidig onderzoek & publieke betrokkenheid

Momenteel richt ik me op zowel pre- als postmortale zorgpraktijken en idealen in Nederland. Ik ben gefascineerd door nieuwe arrangementen en rituelen die onder het mom van vrije, autonome keuze en als viering van het leven ontstaan of herontdekt worden, terwijl ouder worden, vergankelijkheid en de dood tegelijkertijd worden gezien als medisch-technologisch 'falen' in plaats van een onvermijdelijk menselijk (spiritueel) traject en transformatieproces. Mijn onderzoek verkent kritisch de rommelige cyclus van leven en dood waarin de dood afwisselend wordt ontkend, ontdekt, gevierd en vermeden. De omgang met en ritualisering van klimaatpijn en ecologische rouw krijgen hierbinnen steeds nadrukkelijker de aandacht. 

In het onderzoeksproject Mors Neerlandica breng ik in samenwerking met collega's van de Funeraire Academie Nederlandse doodstijlen in kaart: wat typeert onze huidige omgang met de dood, wat is nu werkelijk anders dan vroeger?

Sinds 2023 ben ik betrokken bij theatergezelschap de Gouden Haas. Samen met de makers van de Gouden Haas verken ik op het snijvlak van kunst, ecologie en rituelen de vragen:

(Hoe) kunnen we rouwen om verlies door klimaatverandering en afname van biodiversiteit?
Hoe kunnen we daar ritueel vorm aan geven en wat kan de functie en kracht daarvan zijn?

Ik wil hierbij nadrukkelijk leren van het met anderen. In het naprogramma van de voorstelling Herinner Ons nodig ik het publiek uit de rouwbaarheid van verlies door klimaatverandering en afname van soortenrijkdom verder te verkennen.

Ik ben lid van DONE (Dood Onderzoek Nederland), een academisch netwerk voor kennisuitwisseling en samenwerking op het gebied van sterven en dood, en actief als docent bij Après la Vie Academie die opleidingen geeft in de uitvaartzorg.

Eerder onderzoek & activiteiten

Vanaf 2014 was ik betrokken bij de ontwikkeling van het eerste Nederlandse multiculturele uitvaartcentrum in Amsterdam Zuidoost door toenmalige uitvaartorganisatie Yarden. Het nu DELA Afscheidshuis Amsterdam Zuidoost openende in april 2020 officieel de deuren. In 2019-2020 was ik lid van een speciaal samengestelde commissie van de Gezondheidsraad die de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties heeft geadviseerd over de toelaatbaarheid van nieuwe vormen van lijkbezorging. 

Ik was tussen 2014 en 2019 als medeaanvrager lid van het door NWO gefinancierde project  “Imagining the Nation in the Classroom: A Study of the Politics of Belonging and Nationness on Sint Maarten & Sint Eustatius.” Het project resulteerde onder meer in de tentoonstelling “Identities: Contemporary Caribbean Perspectives,” samen met het Wereldmuseum Rotterdam, en de bundel Equaliberty in the Dutch Caribbean: Non/Sovereign Ways of Being, onder gezamenlijke redactie met Francio Guadeloupe, die is uitgegeven door Rutgers University Press (Critical Caribbean Studies).

Sinds mijn promotieonderzoek in Suriname ben ik actief in Stichting Instituut ter Bevordering van de Surinamistiek (IBS). Ik was onder anderen redactielid van Oso: Tijdschrift voor Surinamistiek en het Caraïbisch gebied (1998-2016). Mijn proefschrift LEVENDE-DODEN: Afrikaans-Surinaamse percepties, praktijken rituelen rondom dood en rouw is uitgegeven binnen de IBS-reeks Bronnen voor de Studie van Suriname in 2007. In 2010 verscheen een tweede versie.

Ik was bestuurslid (2013-2018) en vice-voorzitter (2015-2018) van de Antropologenberoepsvereniging (ABv), en uiteraard nog altijd betrokken lid.

Onderwijsexpertise & interesses

• Sterven, dood, afscheid en rouw.
• Klimaatverandering en ecologische rouw.
• Levenseindezorg en ethiek.
• Rituele dynamiek.
• Antropologische theorie.
• Etnografische methoden en betrokken antropologie.
• Postkoloniale en Caraïbische studies.
• Duurzaam burgerschap.

Aan studenten

Blijf verwonderen, durf te twijfelen en bestudeer altijd kritisch hoe kennis geproduceerd wordt. Stop nooit met het stellen van vragen en heb lol in samen leren, lezen en schrijven. Kom binnenvallen op de afdeling en als de deur gesloten is: stuur een email :)