Regeling programmaverantwoordelijkheid kleinverbruikers
In dit onderzoek staat de relatie tussen kleinverbruikers en programmaverantwoordelijkheid centraal. Kleinverbruikers hebben een aansluiting op het elektriciteitsnet met een beperkte capaciteit; alle huishoudens en een deel van het MKB hebben een dergelijke aansluiting, en zijn dus kleinverbruiker. Programmaverantwoordelijkheid is een instrument dat helpt om continu de consumptie en productie van elektriciteit in evenwicht te houden.
Dit is goed uit te leggen aan de hand van de verantwoordelijkheid van de traditionele molenaar. Als de molenaar graag gaat malen, moet hij de wieken in de wind zetten om de maalsteen te laten draaien. Houdt hij op met malen, dan moet hij de wieken uit de wind draaien om te voorkomen dat deze op hol slaan. In de moderne tijd is dat niet anders: als de bakker nu zijn elektrische maalwerk inschakelt, zal ergens in Nederland (of Europa) een elektriciteitscentrale een tandje hoger gezet moeten worden.
Om te zorgen dat dit daadwerkelijk gebeurt, is iedere gebruiker van elektriciteit in beginsel verantwoordelijkheid van te voren zijn elektriciteitsverbruik vast te leggen in een programma, en zich vervolgens volgens dat programma te gedragen. Alleen de kleinverbruikers zijn van deze plicht uitgezonderd.
Het uitsluiten van kleinverbruikers van de regeling van programmaverantwoordelijkheid, deels ingegeven door technische beperkingen, is echter niet langer de enige mogelijkheid. Wellicht doet een andere regeling van de programmaverantwoordelijkheid voor kleinverbruikers meer recht aan hun veranderende positie op de energiemarkt, nu en in de toekomst.
Door decarbonisatie, decentralisering en digitalisering wordt het voor consumenten mogelijk energie op te wekken en daarin te handelen. Door digitalisering kunnen zij automatisch hun energieverbruik afstemmen op de pieken en dalen van de markt, en zouden zij kunnen profiteren van prijsfluctuaties, of zelfs flexibiliteit op de markt kunnen aanbieden. Deze ontwikkelingen rechtvaardigen de vraag of de huidige regeling van de programmaverantwoordelijkheid voor kleinverbruikers nog past bij hun positie.
Afgerond onderzoek
KVPV
Lopend onderzoek, duur 1 jaar
Binnen dit project werd onderzocht hoe de regeling van de programmaverantwoordelijkheid voor kleinverbruikers kan bijdragen aan het beter afstemmen van vraag en aanbod op de elektriciteitsmarkt en aan het creëren van nieuwe mogelijkheden voor zogenaamde elektriciteitsprosumenten. Deelnemende partijen waren de Universiteit Utrecht, TNO en Alliander.
Het onderzoek werd uitgevoerd binnen de TKI Urban Energy van de Topsector Energie. Zie hier het officiële bericht van de TKI over het onderzoek.
Op 21 september 2021 organiseerde UCWOSL-onderzoeker Anoeska Buijze in samenwerking met TNO en Alliander het symposium ‘Power to the People: Kleinverbruik en Programmaverantwoordelijkheid.’ Tijdens het symposium werden de resultaten gepresenteerd van het onderzoek. Zie hier het volledige rapport, en de beleidssamenvatting.
Betrokken onderzoekers