Verveling op je werk zet aan tot positieve actie

In managementboeken wordt verveling op het werk vaak geassocieerd met onproductief gedrag. Mensen haken af.  In de psychologie wordt verveling juist vaak gezien als een signaal om dingen te veranderen in positieve zin. Van dagdromen tot anderen gaan helpen, tot verandering van taken. Onderzoekers Carina Schott (Universiteit Utrecht) en Caroline Fischer (Universiteit Twente) zetten de positieve “coping mechanismen” op een rij en delen hoe managers die processen het beste kunnen faciliteren. Hun bevindingen zijn gepubliceerd in Human Resource Management Review.

In elke baan ligt wel eens verveling op de loer en dat zou in de toekomst best kunnen toenemen, zegt Carina Schott, onderzoeker op het snijvlak van Publiek Management en Human Resource Management in de publieke sector. Automatisering leidt ertoe dat mensen soms meer een “data monitor” taak hebben, terwijl computers een deel van het werk doen. De mens houdt toezicht en grijpt in, waar nodig. Dat kan soms saai worden. Tegelijkertijd is verveling op het werk een taboe, zeker bij hoogopgeleiden. ‘Druk, druk druk’, zeggen ze graag, dat hoort er gewoon bij.

Verveling op het werk een taboe, zeker bij hoogopgeleiden. 'Druk druk druk', zeggen ze graag.

Nuttige emotie

Verveling associëren we misschien met beroepen aan de lopende band, of andere repetitieve taken, maar Schott en Fischer waarschuwen in hun onderzoek dat ook meer “white collar” banen, zoals op kantoor, in de toekomst zullen moeten omgaan met momenten van verveling. Caroline Fischer doet aan de Universiteit Twente onderzoek naar digitalisering, fouten maken en de omgang met technologie op het werk.
Toch hoeft dat niet somber te stemmen, want waar de klassieke managementboeken verveling zien als stilstand, gevaar, of kans op fouten, ziet de psychologie dat anders. “Verveling is volgens psychologen een nuttige emotie, “a functional emotion”, zegt Carina Schott. Een complexe emotie ook, beschrijven Fischer en Schott Hoe de verveling zich uit, kan allerlei vormen kan aannemen, maar meestal is het een onprettig gevoel, waar mensen van af willen.

Omzetten in productief gedrag

En dus komen ze in actie, legt Schott uit. Wij hebben op een rij gezet wat voor positief gedrag er voort kan vloeien uit verveling op het werk en wat de juist condities of managementstijlen zijn om deze positieve uitkomsten aan te wakkeren.
 
Geinspireed door Cummings en collega’s (2016) delen Schott en Fischer de “coping mechanismen” in drie categorieën in, in willekeurige volgorde:
 

1.     Loskomen van de taak: dagdromen, associëren, gedachten de vrije loop laten, brainstormen met jezelf
2.     Je op andere taken richten: netwerken, een cursus of training zoeken, anderen helpen, vakliteratuur (of nieuws) lezen
3.     Taken veranderen: iets schrappen of juist erbij doen, het werk anders organiseren, job crafting, gamification toevoegen, een taak leuker proberen te maken
    

Wat kunnen managers doen? 

Wat zijn nou, op organisatieniveau, de juiste omstandigheden en voorwaarden voor positief gedrag na verveling? Fischer en Schott schetsen er zes:

• Job feedback: Resultaat zien van je eigen werk, het voelen van de betekenis van je werk, het kunnen plaatsen in een groter geheel.
• Vaardigheidsvrijheid: De kans om je vaardigheden te benutten, om creatief te zijn, de kans om nieuwe vaardigheden te leren
• Team empowerment: Sociale steun ervaren van je collega’s, het helder hebben van je eigen rol in een team.
• Organisatorische speling: Genoeg tijd en (financiële) middelen hebben om je werk uit te voeren.
• Een generalistische functiebeschrijving: Een breed scala aan taken en verantwoordelijkheden, niet te specifiek begrensd.
• Adhocratiecultuur: Een cultuur waar verandering mag optreden, waar je risico’s mag nemen, een flexibele cultuur.
   

Verder onderzoek

Er zijn méér hulpbronnen die positief gedrag na verveling mogelijk maken. Schott en Fischer pretenderen niet compleet te zijn. Ze doen in hun theoretisch artiel een oproep voor meer onderzoek naar verveling op het werk. Het zou volgens de wetenschappers bijvoorbeeld zeer waardevol zijn om onderzoek te doen naar de vraag wat er gebeurt als verveling samengaat met uitdagende taakeisen zoals tijdsdruk. En of dit tot andere resultaten leidt dan verveling in wisselwerking met belemmerende werkeisen zoals fysiek en emotioneel zwaar werk. Hoe dan ook, verveling hoeft niet slecht te zijn, er zijn “bright sides” to boredom en onder bepaalde omstandigheden kan het op de werkvloer ook tot mooie uitkomsten leiden.